tag:blogger.com,1999:blog-87446984429320713012024-03-09T00:10:33.212+01:00دروس شاملة لكل المستويات الدراسية بالمغربدروس ملخصة لاصحاب البكالوريا و لاصحاب الاولى باكالدروس التعليميةhttp://www.blogger.com/profile/12044159907656449680noreply@blogger.comBlogger7125tag:blogger.com,1999:blog-8744698442932071301.post-69910477684586914052010-05-07T18:38:00.002+01:002010-05-07T19:55:33.775+01:00مفهوم الوعي و اللاوعي<div dir="rtl" style="text-align: justify; font-weight: bold;"><span style="font-size:130%;"><br /></span> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">لئن تغايرت دلالات الوعي وتعددت فإنها ترتد إلى فاعلية خاصة بالإنسان وهي التفكير. والوعي كخاصية إنسانية هو تلك المعرفة التي تكون لكل شخص بصدد وجوده وأفعاله وأفكاره فأن يكون الشخص واعيا ويتصرف طبقا للمعرفة التي تحركه والعيش بوعي الوجود. وهذه الازدواجية هي التي تميز الإنسان " أشياء الطبيعة تكون مباشرة وبكيفية واحدة، في حين أن الإنسان ولكونه، كائنا ذا عقل له وجود مزدوج فهو يوجد على نفس شاكلة الأشياء الطبيعية، لكنه ، من جهة أخرى، يوجد من أجل ذاته، يتأمل ذاته، يتمثلها ويفكر فيها، وهو لا يكون فكرا وهو لا يكون فكرا سوى لأنه فاعلية تشكل وجود الأصل ذاته"<o:p></o:p></span></span></p> <data:post.body/><b:if cond='data:post.hasJumpLink'><br /><div class='jump-link'><br /><a expr:href='data:post.url + "#more"'><data:post.jumpText/></a><br /></div><br /></b:if ><data:post.body/><b:if cond='data:blog.pageType != "item"'><p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">( هيجل الاستطيقا 1835)<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">إلا أن الإنسان وإن تميز بخاصية الوعي فهذا لا يعني أنه ذاتا واعية كلية وإذ يظهر في أحيان كثيرة أن الإنسان يكون محكوما من قبل فاعلية لا واعية تتمثل في دوافع غريزية من أصل جنسية أو عدوانية، وفي أفعال غير واعية ومن هنا يمكننا تحديد اللاوعي بنحو سلبي باعتباره أمرا لا واعي أي كعدم اللاوعي لكن يمكننا أيضا تحديد اللاوعي بنحو إيجابي أي باعتباره واقعا نفسيا يملك نوعا من الوظافة أو الفاعلية وسمات خاصة في هذه الحالة يحيل اللاوعي إلى اكتشاف سيجموند فرويد والذي ينتمي لحقل التحليل النفسي </span><span dir="ltr">la psychanalyse</span><span dir="rtl"></span><span lang="AR-SA"><span dir="rtl"></span> ويمكن أن نلاحظ أن التحديد السلبي للاوعي أوسع حيث يستعلم لفظ اللاوعي في صورة صفة أو حالة.<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">مثلما أن اللاوعي هو موضوع لتحديد العلم السيكولوجي إن الوعي بدوره يظهر من الناحية السيكولوجية مثل النور ( فنقول أن أفكارنا هي أقل أو أكثر وضوحا بحسب درجة الوعي الذي لدينا ومثل الفعل كالتوتر والانتباه فالوعي يعتبضي في الواقع مجهود انتباه وإيضاح وهو يتطور مع الذاكرة والعودة إلى الذات.<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">نتيجة لتضارب وتنازع هذه الدلالات حول مفهوم الوعي، والتي تتراوح أساسا بين المرجعية الفلسفية والعلمية إذن فكيف يمكن تحديد مفهوم الوعي وإذا كان الإنسان ذاتا واعية وتخترقه في الوقت نفسه دوافع لا واعية. ما هي العلاقة بين الوعي واللاوعي؟ وأيهما يتحكم في الذات؟<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">وإذا كانت وظيفة الوعي هي تقديم صورة حقيقية عن الواقع والذات، ألا يمكن أن يصير خاضعا لمفعولات الوهم والإيديولوجيا فيتم تزييف وتشويه الواقع والحقائق؟<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA"><o:p> </o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span dir="ltr">I</span><span dir="rtl"></span><span lang="AR-SA"><span dir="rtl"></span> ) الوعي والإدراك:<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">1) المقترب العلمي للوعي تصور شونجو<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">هدف المحور: أن نتعرف عن مفهوم الوعي وعلاقته بالإدراك والشعور والذاكرة.<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">سؤاله الإشكالي: هل يمكن تحديد مفهوم الوعي؟<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">تحليل النص: ص 14 ل ج.ب.شونجو/1936 ....)<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">صاحب النص: عالم بيولوجيا فرنسي من مؤلفاته " العقل واللذة والأسس الطبيعية للأخلاق.<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">إشكال النص: كيف يمكن تحديد الوعي؟ وبأي معنى يعد نشاطا عصبيا فزيولوجيا؟ كيف تتأسس المقاربة العلمية للوعي؟<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">أطروحته: <o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">الوعي نشاط عصبي مشروط فيزيولوجيا، وأنه يرتد إلى الطابع المادي للصور العقلية.<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">حجاجة:<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">ينتقد الفلاسفة واللا هويتين ليعتبر أن البحث في الوعي هو من اختصاص العلم ومن تم تكون الحاجة إلى التخلص من الخطابات الأدبية.<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">باعتباره عالم بيولوجيا، يقدم لتحديده الوعي من حيث هو نشاط عصبي عقلي مشروط بالبنية الفزيولوجية ( الاستثناء على سلطة علمية بالنسبة لي)<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">يقدم استشهاد للبيولوجي الفرنسي جاك مونو (10-1976 ) ليبين أن العقل البشري هو نشاط تمثلي لموضوعات خارجية.<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">ليستند على وقائع علمية نفسية وفيزيائية لتؤكد على الطابع المادي الفيزيولوجي للصور العقلية ومن ثم الوعي باعتباره نشاطا مشروطا للعمل الدينامي لخلايا الدماغ والسيالات العصبية.<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">استنتاج:<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">يتحدد الوعي في المقاربة العلمية بكونه نشاطا عقليا يرتد إلى النشاط العصبي للخلايا الدماغية. فسواء كان هذا النشاط العقلي تفكيرا أو انفعالا أو شعورا أو وعيا بالذات فهو في آخر المطاف نشاط عصبي مشروط فيزيولوجي وهذا ما يتأكد من خلال الوظيفة التمثلية) للعقل في علاقته مع الأشياء الخارجية. كما يتأكد أيضا من خلال الطابع المادي للصور العقلية من منطلق أن هذه بمثابة نتائج أو مفعولات للعمل الدينامي المتعلق بالخلايا والسيالات العصبية.<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">إلا أن ما يمكن ملاحظته على هذا التحديد العلمي هو عدم تمييزه بين الإدراك الحسي الذي يكون مرتبطا بمقولتي المؤثر والاستجابة، بمعنى أنه يظهر في شكل ردود وأفعال أو انفعالات مباشرة وبين الوعي باعتباره نشاطا منعكسا يتمثل في تلك المعرفة التي تتحصل لدى الإنسان بصدد أفعاله وأحاسيسه مما يعني أن هذه الأفعال والأحاسيس ليست مجرد إدراكات حسية مباشرة . فكيف يتحدد إذن الوعي المنعكس؟<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA"><o:p> </o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">2) المقترب الفلسفي للوعي " تصور ديكارت"<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">نص 1: يقول ديكارت<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA"><o:p> </o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">بقدر ما أننا نميز بين الرؤية المباشرة والرؤية المنعكسة بأن تلك الأولي تتوقف علي الأشعة وتتوقف هذه علي الثانية بقدر ما أن الأفكار البسيطة والأولى ( الذين يشعرون بالألم لأن الريح نفخ أمعاءهم أو يشعرون باللذة لأنهم تغذو بمزاج لائق) يمكنها أن تسمى أفكارا مباشرة وغير منعكسة ، لكن عندما يشعر الرائد بشيء ما، ويدرك في الوقت نفسه بأنه لم يشعر فقط بالشيء ذاته فإنني أسمي هذا الإدراك الثاني انعكاسا. رسالة 1648 </span><span dir="ltr">amauld (2)29 juillet 1648</span><span lang="AR-SA"><o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">نص 2:<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">نجد أن الفكر محمول يرتبط ب وهو الوحيد الذي لا يمكنه أن ينفصل عن أناي. أنا كائن، وأنا موجود. هذا أمر يقيني، لكن كم من الوقت؟ بقدر ما أنا أفكر.<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">ديكارت، تأملات ميتافيزيقية<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">نص 3:<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">أعني بالفكر كل ما يختلج فينا بحيث نكون واعين به، وحيث نكون به وعي.<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">مبادئ الفلسفة:<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">نستطيع أن نميز لدى ديكارت بين الفكر أو الوعي المباشر وبين الفكر أو الوعي المنعكس وذلك على غرار مثل تمييزنا بين الشعاع الساطع مباشرة وذلك الذي يكون منعكسا على مرآة ويرتد إلى نقطة انطلاقه.<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">يكون الوعي مباشر إذا كان وببساطة، وعيا بشيء ما ويكون وعيا منعكسا إذا كان يحيل في الوقت نفسه إلى أنا مفكر كالتي يتحسر لديها الوعي بذاتها. وبالفعل فالوعي المنعكس يتضمن عملية اعتراف أو تعرف ( يتعرف الوعي على ذاته أو يحصل للذات الاعتراف بذاتها من حيث هي ذات واعية أو مفكرة) ويمكن لنا القول على وجه الخصوص بأنه وعي منعكس بما أنه لا يتحدد فقط بالفعل المباشر الذي يكون للماضي في الحاضر، بل بعودة الوعي الذي يتعرف في انطباع الحاضر على ذكرى انطباع الماضي. والحال أن الوعي المباشر لا يكون واعيا سوى بموضوعه الحاضر، إنه وعي لحظي، فيما يكون الوعي المنعكس أو الوعي الذاتي هو الوحيد الذي يكون واعيا بالاستمرارية النفسية.<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">لقد اكتشفت الديكارتية في ( الأنا أفكر) أو الذات المفكرة المبدأ الأول للميتافيزقا باعتباره أساسا كل يقين والحال، أن العودة إلى الذات أو الانعكاس هذا الذي بواسطته أفكر أنني أفكر هو الذي يسمى وعيا. فالفكر هو الشرط الضروري والكافي لمعرفة وجود الآنة الواعية، إنه يشكل طبيعة الذات من حيث هي ذات واعية وبهذا العنى يتماهى عند ديكارت- الفكر والوعي إن لم يكن الفكر هو عين الوعي.<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">وبذلك فالوعي يغدو خاصة إنسانية فهو صفة تخص الذات هذه التي تثبت كينونتها بالفكر وحده وبمعزل عن الحس والخيال أو أي موجود حسي آخر. وبرغم ارتباط الفكر أو الوعي بالزمان بحيث إن الانقطاع من التفكير هو انقطاع عن الوجود فإن ذلك لا يعني ارتباطه بالتاريخ وإذا كان الوعي غير متوقع عن التاريخ فإن هذا يفضي إلى تحديد جوهري ما هوي بمفهوم الوعي،/ حيث يكون الوعي جوهرا قائما بذاته وهذا يسقط في نوع من الآنا الأحاذية </span><span dir="ltr">solipsisme</span><span dir="rtl"></span><span lang="AR-SA"><span dir="rtl"></span> والانغلاق أو العزلة الجذرية<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">هذا التحديد الجوهري للوعي سيؤدي إلى ظهور انتقادات تحاول إخراجه من الانعلاق وفتحه على العالم من أمر هذه الانتقادات ما ننفيه لدى هوسرل الذي يسعتبر كل " أنا أفكر" وكل حالة من حالات الوعي إنما تقصد شيئا ما، ويتضمن الوعي للقصدية باعتبارها علاقة فاعلة للفكر مع أي موضوع كان، فإن السمة العامة التي تصبح للوعي هو أن كل وعي إنما هو عي بشيء ما وأنه ذو طابع مزدوج نثبت من خلاله الذات والعالم، والأمر الذي سيخلصه من انغلاقه وعقمه يفتحه على الموجودات والتاريخ وبما في ذلك الجسد وما يخترقه من اندفاعات ورغبات قد تكون لا واعية <o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span dir="ltr">II</span><span dir="rtl"></span><span lang="AR-SA"><span dir="rtl"></span> ) في علاقة الوعي واللاوعي:<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">هدف المحور: أن نتعرف من طبيعة العلاقة بين الوعي واللاوعي ومفعول كل منهما ومن تم أيهما يتحكم في الذات.<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">السؤال الإشكالي: ما العلاقة بين الوعي واللاوعي وأيهما يتحكم في الذات؟<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">1) المنظور العلمي السيكولوجي:<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">تحليل النص: ص 18 لسيجموند فرويد </span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"><span dir="ltr"></span>(frend)</span><span dir="rtl"></span><span dir="rtl"></span> <span dir="ltr"></span><span dir="ltr"><span dir="ltr"></span>(1939-1856)</span><span dir="rtl"></span><span lang="AR-SA"><span dir="rtl"></span> <o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">صاحب النص: طبيب نفساني من مؤلفاته مدخل إلى التحليل النفسي.<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">إشكاله: ما علاقة الوعي باللاوعي ؟ وكيف نفسر تحكم الله وعي باللاوعي في الحياة النفسية للذات؟<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">أطروحته: اللاشعور هو أساس الحياة النفسية وواقعها الحقيقي.<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">حجاجة: يحذر من المبالغة في أهمية الشعور أو الوعي، ليفترض أن اللاوعي هو الواقع النفسي الحقيقي وأن الوعي مجرد جزء منه.<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">إبرازه لمفعول اللاشعور الذي ينكشف بمقنع في الحلم، هذا الذي يعد انعكاسا رمزيا للتخيلات اللاشعورية المرتبطة بالاندفعاعات الجنسية.<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">- كشفه للوجه المضلل للنشاط الشعوري الذي من شأنه يحجب كل نشاط سواه وبالأخص النشاط اللاشعوري.<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">استنتاج:<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">انطلاقا من نظريته في التحليل النفسي يرى فرويد أن اللاشعور هو الأساس الحقيقي للحياة النفسية ومن تم فهو يدعو إلى عدم المبالغة في تقدير أهمية الشعور الذي لن يعدو عن كونه جزءا ضيقا من اللاشعور . وحتى يؤكد فرويد الوجود النفسي اللاشعوري، فهو يعتبر الحلم علامة على تلك الاندفاعات الغريزية ذات الطابع الجنسي وعلى كل الأفكار أو الأشياء التي تركبتها لعدم تلاؤمها مع مبدأ الواقع، وبذلك فإن الحلم بمثابة الطريق الملكي اللاشعور والذي يسمح بتحقق رمزي تخيلي لبعض مكونات هذا الجانب النفسي اللاشعوري طالما أن الشعور لا يسمح بتحققها مباشرة.<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">وبتأكيد فرويد على أن المحدد: الرئيس الشخصية هو اللاشعور فإن هذا يدفعها إلى التساؤل عما تبقى للذات باعتبارها واعية ومفكرة ومديرة وحرة.<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">2) المنظور الفلسفي:( استتما نص ص 19 </span><span dir="ltr">alain</span><span dir="rtl"></span><span lang="AR-SA"><span dir="rtl"></span> )<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">مقابل الأطروحة الفرويدية التي تؤكد على حتمية المحددات اللاشعورية وأهميتها القصوى في الحياة النفسية بلور </span><span dir="ltr">Alain</span><span dir="rtl"></span><span lang="AR-SA"><span dir="rtl"></span> أطروحة مضادة تعتبر أن ما يعتمل ( يختلج في أنفسنا) في ذواتنا من أفكار وتصورات غنما يرتد ( يرجع) إلى الذات الفاعلة والواعية ومن تم رفض هذا الكيان السيكولوجي ( النفساني) الغريب الذي أبعد عنه النظرية الفرويدية.<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">هكذا يعتبر </span><span dir="ltr">Alain</span><span dir="rtl"></span><span lang="AR-SA"><span dir="rtl"></span> أنه إذا كان افنسان غامضا وتخترقه ظواهر ملتبسة فإن هذا ما يتعين معرفته والبحث فيه بدلا من زعم افتراضات خاطئة المؤسسة على مفهوم اللاشعور . وخاصة حينما يتحول هذا اللاشعور إلى أنا آخر غريب يسكننا على نحو غريب ليتأكد لدى </span><span dir="ltr">Alain</span><span lang="AR-SA">أن الإنسان لا يفتأ يمارس ذاته الفاعلة والحرة والمريدة.<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">ومهما تبدت أهمية الوعي وفاعليته لا يمكن له أن يعمل على تزييف وتشويه حقيقة الواقع بدل تقديمه كما هو بمعنى آخر لا يمكن أن يصبح هذا لاوعي بفعل الإيديولوجيا والفهم وعيا زائفا ومشوها؟<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA"><o:p> </o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span dir="ltr">III</span><span dir="rtl"></span><span lang="AR-SA"><span dir="rtl"></span> ) الوعي والإيديولوجيا والمعنى:<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">هدف المحور: أن نتبين علاقة الوعي بالإيديولوجيا وأهميته بالنسبة لإنتاج المعنى.<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">سؤاله الإشكالي: إذا كانت وظيفة الوعي هي تقديم صورة حقيقية عن الواقع والذات ألا يمكن أن يصير خاضعا لمفعولات الوهم والإيديولوجيا؟ وكيف يكون مؤسسا للمعنى.<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">إشكال النص:<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">ما هي الإيديولوجيا: وماوظائفها ؟ ويكف تكون وعيا زائفا يشوه الواقع؟<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">أطروحة نص ص 22 : الإيديولوجية عملية فكرية عامة تعمل بواسطتها التمثلات الخيالية على تزييف وتشويه الواقع.<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">العناصر الحجاجية: - يقدم تعريفا للإيديولوجيا باعتبارها عملية فكرية عامة تعمل من خلال تمثلات خيالية على القلب. الواقع المماثل إياها بالعلبة السوداءؤ في التصوير الفوتوغرافي على غرار استعارة ماركس.<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">- إبرازه للإيديولوجيا كظاهرة تجويفية وتزيينية، بل أنهما تقوم أكثر من ذلك بوظيفة تبريرية مرتبطة بالسلطة والسيطرة.<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">- تبيانه لوظيفة أخرى أهم وأعمق من الوظيفتين السابقتين وهي وظيفة الإدماج التي تعمل بواسطتها جماعة بشرية على نقل وتخليد وعناصرها الثقافية والاجتماعية إلى أفرادها قصد تشكيل الهوية الجماعية.<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">استنتاج:<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">نستفيد من هذا النص الكيفية التي تتحول بواسطتها الإيديولوجية إلى وعي زائف يقلب الواقع ويشوه الحقائق ، فسواء تعلق الأمر بوطيفة التشويه أو القلب أو وظيفة التبرير أو الإدماج فإن الوعي هنا خاضعا لمفعول الإيديولوجيا من حيث نسق من التمثلات والاعتقادات الخاصة بالمجتمع أو طبقة اجتماعية والتي لا تعكس الواقع الحقيقي.<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">لئن اتضح<span style=""> </span>مع التحليل النفسي أن الوعي لا يصور سوى مكانة متواضعة ضمن الحالات النفسية كما من شأنه أن يتحول إلى وعي زائف يشوه الواقع ويقلب الحقائق نظرا لمفهوم الوهم والإيديولوجيا، فهل لا زال للوعي إذن أهمية ودور في الوجود البشري؟ مهما يعتور مفهوم الوعي من تشويه أو تزييف بسبب مفعولات الوهم والإيديولوجيا فإن ذلك لا يعني انتفاء الحاجة إليه ذلك لأن حالة الوعي وإن كانت تعكس الوجود من خلال عبارة " أنا موجود" فإن هذه العبارة لا معنى لها من العبارة العلمية من منطلق أنها لا تفيد علاقة تابثة ومتلازمة بين شيئين أو ظاهرتين بيد أن الوعي المرتبط بهذه العبارة هو وعي قبلي صادق لكل تجربة وتكمن أهميته القصوى في أنه يؤسس لكل معنى سواء كان معنى معرفيا أو أخلاقيا أو وجوديا، وليصير من تمة شرط الوجود البشري ذاته والحامل لمعناه.<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA"><o:p> </o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">استنتاج عام:<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">إذا كان التحديد العلمي للوعي ينحصر في البعد الفيزيولوجي الذي يغدو معه الوعي مجرد نشاط عقلي متعلق بالوظائف العصبية للدماغ فإن البعد الإشكالي لهذا المفهوم لن يتبدى ( يظهر) سوى مع المقاربة الفلسفية حيث يصير الوعي مؤسسا للوجود البشري ذاته فهو جوهر الإنسان وقوام علاقته مع العالم. وبالرغم مما يتعلق بهذا الوعي من محدودية </span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"><span dir="ltr"></span>(finitude)</span><span dir="rtl"></span><span lang="AR-SA"><span dir="rtl"></span> تظهر تارة في إبراز الثقل السيكولوجي للا وعي، وبإبراز التحريف أو التزييف الذي يلحقه تحت مقعول الإيديولوجيا تارة أخرى فإن ذاتية الإنسان كذات فاعلة من شأنها أن تنفلت من كل احتواء وأن تتجاوز كل محدودية طالما أنه بالوعي ذاته يتحصل الوعي بشروط إمكان هذه الذات وفاعليتها.<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA"><o:p> </o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">المفاهيم:<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">اللاموت</span><span dir="ltr">théologie</span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span dir="rtl"></span><span lang="AR-SA"><span dir="rtl"></span><span style=""> </span>من الأصل الاستقاقي الإغريقي </span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"><span dir="ltr"></span>(theas)</span><span dir="rtl"></span><span lang="AR-SA"><span dir="rtl"></span> وتعني إلاه و</span><span dir="ltr">logos</span><span dir="rtl"></span><span lang="AR-SA"><span dir="rtl"></span> وتعني خطاب ومن الناحية الميتافيزيقية فالتيولوجيا تعني الخطاب الذي يعالج وجود وصيفات الله بالاعتماد فقط على العقل. أما بالنسبة للأديان التوحيدية فاللاموت نسق من المعتقدات الإيمانية المنزلة عبر الوحي.<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">الأنا الأحاذية: هي موقف أو مذهب من ينفصل عن العالم ويرد كل حقيقة أو واقع إلى الأنا الفردية <o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">الطوطم: هو تقدسي لحيوان باعتبارجد لقبيلة ما.<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">الإيديولوجيا: هي مجموعة أو نسق من الاعتقادات أو التمثلات ( صور وأساطير وأفكار وتصورات) الخاصة بمجتمع أو طبقة اجتماعية معينة. والإيديولوجيا في الماركسية هي مجموعة التمثلات الجماعية. ( الأخلاقية والفلسفية والدينية...) التي يترجم بواسطتها الناس من شروطهم الواقعية للوجود.<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">أكسيولوجي: علم القيم<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">أنظولوجي: علم الوجود<o:p></o:p></span></span></p> <span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">أبسيتمولوجي: دراسة نفدية للمعرفة العلمية.</span><br /></span></div>الدروس التعليميةhttp://www.blogger.com/profile/12044159907656449680noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8744698442932071301.post-3152900736865786292010-05-07T18:34:00.000+01:002010-05-07T18:35:42.543+01:00مفهوم التبادل<div dir="rtl" style="text-align: right; font-weight: bold;"><div class="text_titre" align="center"><span style="font-size:130%;"><br /></span> </div> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 35.4pt 0pt 0cm; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span style="font-size:130%;"><u><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">تقديم</span></u><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><u><span dir="ltr" style=""><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span>:</span></u><span dir="ltr" style="font-family: Tahoma;"><br /><br /></span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">يتلخص مبدأ التبادل إعطاء شيء مقابل شيء آخر قد</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">يكون مكافئا أو غير مكافئ له، فهو إذن عطاء وأخذ أو أخذ وعطاء، وليس هناك تبادل</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="" lang="AR-SA">بالعطاء فقط أو بالأخذ فقط، فالسرقة والسلب ليسا تبادلاً فهما أخذ فقط، وكذلك</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">التبرع والتصدق وتقديم المساعدة ... وينطبق الأمر كذلك على كل إجبار على العطاء دون</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="" lang="AR-SA">الأخذ أو العكس</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span>. </span><span dir="ltr" style="font-family: Tahoma;"><br /></span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">إن</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">التبادل من أهم آليات تشكل البنيات نتيجة مشاركة بنيتين أو أكثر في الأخذ والعطاء،</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="" lang="AR-SA">فالتبادل هو الذي ينشئ التجاذب وبالتالي الترابط ضمن بنية واحدة . أن ما معي يجذبك</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">لكي تأخذه وتضمه إليك وكذلك ما هو معك يجذبني لكي أخذه وهذا ينشئ قوى تؤدي إلى</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="" lang="AR-SA">إجراء التبادل، وبعد إجراء التبادل ينتفي التجاذب إلا إذا كانت هناك قوى لتبادل</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">جديد، فتكرار الأخذ والعطاء لا بد منه لاستمرار التجاذب</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span>.</span><span dir="ltr" style="font-family: Tahoma;"><br /></span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">و لا يقتصر التبادل على تبادل الخيرات أو</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="" lang="AR-SA">المنافع المادية بل يتعداه إلى تبادل رمزي للأفكار والمعتقدات وأنماط السلوك</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span>... </span><span dir="ltr" style="font-family: Tahoma;"><br /></span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">ويمكن القول إن التبادل</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="" lang="AR-SA">المادي يتضمن تبادلا رمزيا لأن كل سلعة تكون موضوعا للتبادل تحمل في طياتها علة</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">ومنطق ورؤية صانعها</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span>.</span><span dir="ltr" style="font-family: Tahoma;"><br /></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';">· </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">فما هي أسس التبادل؟</span><span dir="ltr" style="font-family: Tahoma;"><br /></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';">· </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">ما العلاقة بين التبادل والمجتمع؟</span><span dir="ltr" style="font-family: Tahoma;"><br /></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';">· </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">لماذا لا يكتفي الإنسان بالتبادل المادي</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">فحسب؟</span><span dir="ltr" style="font-family: Tahoma;"><br /><br /></span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">التبادل خاصية إنسانية صرف</span><span dir="ltr" style="font-family: Tahoma;"><br /></span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">لماذا يتبادل الإنسان و لا تتبادل</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">الحيوانات؟</span><span dir="ltr" style="font-family: Tahoma;"><br /></span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">يقول أدم</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="" lang="AR-SA">سميث: (لم نر قط كلبين "يتفاوضان" في أمر اقتسام قطعة عظم. لم نر أبدا أن حيوانا</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">يحاول "إفهام" حيوان مثله، مستخدما صوته أو حركات جسمه، فيقول له: "هذا لي، وهذا</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="" lang="AR-SA">لك، سأعطيك مالي مقابل أن تعطيني ما لك</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span>...) </span><span dir="ltr" style="font-family: Tahoma;"><br /></span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">ينطلق أدم سميث من هذه الملاحظة المقارنة بين</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="" lang="AR-SA">الإنسان والحيوان ليخلص إلى أن التبادل خاصية إنسانية بامتياز، لأن التبادل يستلزم</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">الحوار واللغة والتفاوض والتفكير في الأحجام والقياسات والمعادلات... وكل هذا مرتبط</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="" lang="AR-SA">بالفكر والعقل. والحيوانات لا تستطيع مجاراة الإنسان في هذا</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">المجال</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span>.</span><span dir="ltr" style="font-family: Tahoma;"><br /></span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">وبما أن التبادل</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="" lang="AR-SA">خاصية إنسانية، فإنه لا يتأسس على العاطفة أو الشفقة أو الرحم... بل يتأسس على مبدأ</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">العطاء والأخذ. فكون الإنسان اجتماعيا، يعني الدخول في علاقات مع الآخرين و تبادل</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="" lang="AR-SA">المنافع معهم. وإذا ما اعتمد الإنسان فقط على مساعدة الآخرين وعنايتهم به، فإنه لن</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">يضمن إشباع حاجياته باستمرار. لذلك يستحسن أن يقدم الفرد للآخرين خدماته لقاء</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="" lang="AR-SA">الحصول على خدماتهم. وبهذه الطريقة يتأسس التبادل على مبدأ الخدمات المتبادلة على</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">أساس إشباع الاحتياجات المتبادلة</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span>.</span><span dir="ltr" style="font-family: Tahoma;"><br /></span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">يقول سميث: ("أعطيني ما أحتاجه منك، وسأعطيك أنت</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">ما تحتاجه مني". بهذه الطريقة يتم الحصول على الجزء الأكبر من هذه الخدمات النافعة</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="" lang="AR-SA">والضرورية بين الناس</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span>).</span><span dir="ltr" style="font-family: Tahoma;"><br /></span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">بيد أن ماركس يرى أن التبادل يتم على أساس مبادلة القيمة الاستعمالية</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">بالقيمة التبادلية للخيرات. فالنجار ليس بحاجة لكل تلك الأبواب التي يخرجها للوجود</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="" lang="AR-SA">بعمله. إنه بحاجة إلى خيرات وسلع من نوع آخر. أي أن الأبواب التي يصنعها لا تمثل</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">بالنسبة إليه قيمة استعمالية، بل تمثل قيمة استعمالية عند آخرين (سباك، بقال،</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="" lang="AR-SA">موظف...). لذلك يبحث الآخرون عن القيم الاستعمالية للأشياء و يبادلونها بالقيم</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">التبادلية للأشياء التي ينتجونها</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span>.</span><span dir="ltr" style="font-family: Tahoma;"><br /></span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">لقد شكل التبادل أساس القيم الإنسانية منذ بداية</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">الحياة الاجتماعية. ف"لكل شيء ثمن وكل شيء يشترى" كما قال</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">نيتشه</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span>.</span><span dir="ltr" style="font-family: Tahoma;"><br /><br /></span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">التبادل والروابط الاجتماعية</span><span dir="ltr" style="font-family: Tahoma;"><br /></span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">كيف يعمل التبادل على تأسيس الروابط</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">الاجتماعية؟</span><span dir="ltr" style="font-family: Tahoma;"><br /></span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">يرى كلود</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="" lang="AR-SA">ليفي ستراوس أن التبادل أو التواصل داخل كل مجتمع يجري على ثلاثة</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">مستويات</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span>:</span><span dir="ltr" style="font-family: Tahoma;"><br /></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';">- </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">مستوى</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="" lang="AR-SA">القرابة: من خلال الزواج</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span dir="ltr" style="font-family: Tahoma;"><br /></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';">- </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">مستوى الاقتصاد: من خلال المبادلات التجارية</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">والنقدية</span><span dir="ltr" style="font-family: Tahoma;"><br /></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';">- </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">مستوى</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">الرموز: من خلال اللغة والآثار الأدبية والفنية</span><span dir="ltr" style="font-family: Tahoma;"><br /></span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">إن الدافع للمبادلة بين البشر هو أن قدرات البشر</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="" lang="AR-SA">المختلفة والظروف المختلفة لا تسمح لهم بالحصول على كافة حاجاتهم بسهولة متساوية،</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> (</span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">أرسطو، ابن خلدون)، فإنتاج السلع والخدمات، أو توفرها، غير متساو لدى البشر،</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="" lang="AR-SA">فالإنسان الذي يسهل عليه الإنتاج الزراعي يمكن أن يصعب عليه الإنتاج الصناعي ، فلكل</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">إنسان قدراته وظروفه التي تؤهله أو تسمح له بإنتاج أو امتلاك سلع أو خدمات دون</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="" lang="AR-SA">أخرى، وكذلك الجماعات والدول لكل منها قدراتها وظروفها التي تحدد إنتاجها وامتلاكها</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">للسلع والخدمات، وهذا ما يستدعي الحاجة للمبادلة فيما بينهم. ويجب لكي تجري مبادلة</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="" lang="AR-SA">أن تختلف شدة الحاجة إلى السلع أو الخدمات المراد تبادلها ، بالإضافة إلى اختلاف</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">الكم المتوفر منها، فتوفر الهواء أو الماء المتاح للجميع مع أن الجميع بحاجة إليهما</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="" lang="AR-SA">لا يستدعي إجراء مبادلة عليهما، وكذلك إذا كان لدي نقود ولديك أيضاً نقود ونحن معاً</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">بحاجة إلى طعام، فلن تجري مبادلة بيننا</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span>.</span><span dir="ltr" style="font-family: Tahoma;"><br /></span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">كان التبادل قبل ظهور السوق مجرد إنتاج عائلي</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">وعطاء متبادل وإعادة توزيع. لكن مع تطور الإنسان ظهر السوق بوصفه نظام توزيع وتبادل</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="" lang="AR-SA">ونمت معه أنماط التبادل التجاري التي جلبت معها التحضر والأخلاق المهذبة والسلام</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">والوئام حتى بين الشعوب المتباعدة والمتنافرة لاسيما في حوض البحر الأبيض المتوسط</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span>. </span><span style="" lang="AR-SA">يقول مونتسكيو : "إن الأثر الطبيعي للتجارة هو الوصول إلى السلام. فأمتان تتفاوضان</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">فيما بينهما، هما أمتان ترتبطان برباط متبادل...". لكن الحديث عن التبادل لا يكتمل</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="" lang="AR-SA">دون الحديث عن النقود ودورها الأساسي في عملية التبادل</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span>. </span><span dir="ltr" style="font-family: Tahoma;"><br /></span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">يرى ماركس أن النقود لعبت دورا حاسما في تاريخ</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">التبادل. لقد كان التبادل يتم بواسطة المقايضة قبل ظهور النقود، أي أن طرفي التبادل</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="" lang="AR-SA">يدخلان إلى السوق فيتبادلان سلعتين مختلفتين في نفس الآن. أي أن الأخذ والعطاء</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">يتمان في لحظة واحدة. بيد أنه مع ظهور النقود أصبح من الممكن مبادلة السلعة بمقبلها</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="" lang="AR-SA">النقدي، وتأجيل الحصول على المقابل السلعي إلى ما بعد. وهذا ما، مكن حسب تحليلات</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">ماركس، من تجاوز العلاقة: سلعة – نقود – سلعة (البيع من أجل الشراء)وبروز العلاقة</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span>: </span><span style="" lang="AR-SA">نقود – سلعة – نقود (الشراء من أجل البيع). العلاقة الأخيرة ساهمت في تراكم رأس</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">المال، وظهور نمط الإنتاج الرأسمالي</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span>.</span><span dir="ltr" style="font-family: Tahoma;"><br /></span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">التبادل الرمزي: الهبة</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">نموذجا</span><span dir="ltr" style="font-family: Tahoma;"><br /></span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">تستعمل</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="" lang="AR-SA">مفردات الهبة والهدية والعطية والصدقة في نفس المعنى لأنها تتضمن كلها معنى العطاء</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">والمنحة. لكنها هذه المفرادات تختلف من حيث الدلالة اللغوية</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span>: </span><span dir="ltr" style="font-family: Tahoma;"><br /></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';">· </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">فالهدية هي الشيء</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="" lang="AR-SA">الذي يحمله يمنحه الإنسان للغير إكراماً له وإجلالاً. إنها تتضمن معنى المنح</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">والحمل</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span>.</span><span dir="ltr" style="font-family: Tahoma;"><br /></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';">· </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">وأما الهبة</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="" lang="AR-SA">فهي منح من دون حمل. إنها في الأصل تمليك، ويُقصَد بها تمليكُ الغيرِ المالَ الذي</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">يملكه الواهب على سبيل المعروف والإحسان</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span>.</span><span dir="ltr" style="font-family: Tahoma;"><br /></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';">· </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">وأما بالنسبة للعطية: فهي عطاء مع وقف التنفيذ</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">إلى حين وفاة الشخص الذي أعطاها. فالعطية تكون لما بعد</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">الموت</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span>.</span><span dir="ltr" style="font-family: Tahoma;"><br /></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';">· </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">وأما الصدقة</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span>: </span><span style="" lang="AR-SA">فهي منح أو عطاء يبتغي من وراءه صاحبه أجرا معنويا في العالم</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">الآخر</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span>.</span><span dir="ltr" style="font-family: Tahoma;"><br /></span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">تمنح الهبة</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="" lang="AR-SA">والهدية وحتى العطية نسبيا بغرض كسب القلوب والتعاطف والمودة، أما الصدقة فيبتغى</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">بها تحقيق المكاسب المعنوية في العالم الآخر حسب المعتقدات الدينية</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span>. </span><span dir="ltr" style="font-family: Tahoma;"><o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 35.4pt 0pt 0cm; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span style="font-size:130%;"><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">فما</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="" lang="AR-SA">هي وظيفة الهبة في التبادل الرمزي؟</span><span dir="ltr" style="font-family: Tahoma;"><o:p></o:p></span></span></p> <span style="font-size:130%;"><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">في دراسته لنظام</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="" lang="AR-SA">البوتلاتش،و هي</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">دراسة لمارسيل</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="" lang="AR-SA">موس عن بعض قبائل الهنود الحمر التي تعيشفي الجزء الشمالي</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">الغربي من أمريكا، وهذه القبائل هي : الكيوكتيل، الهايدا،والتسمشيان، لاحظ أن النظام الاجتماعي يرتكز في أساسه على أن يقوم</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">الشخص من ذوي المكانة والمركز الاجتماعي في هذه القبائل بتوزيع نوع معين من الأغطية</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="" lang="AR-SA">الصوفية على الضيوففي حفل رسمي كبير. وبعد فترة من الزمن</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">يرد الضيوف هذه الأغطية في حفل رسمي كبيرأيضاً بعد إضافة</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">أعداد أخرى كبيرة منها قد تصل إلى أضعاف ما أخذوه منه في الأصل</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> .</span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">وهذا التبادل الذي يتم بين أفراد المجموعة</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">يصاحبه دائماً بعض الطقوسوالشعائر. وفي هذه المجتمعات</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">تتضمن الهبات نوعا من الإلزام حيث يتوجب علىالموهوب له أن</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">يرد الهبة وبأحسن منها. والامتناع عن القيام بهذا السلوك قد يزعزعالمركز الاجتماعي للشخص ويقلل من هيبته</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">ومكانته</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span>.</span><span dir="ltr" style="font-family: Tahoma;"><br /></span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">فهذه الطقوس تعمل على حفظحقوق أطراف العلاقة</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">في الأخذ والرد ولذلك فإنها تحقق الاستقرار وتدعم أواصرالعلاقات داخل مجتمع القبيلة. بالإضافة إلى أن هذا النظام الشعائري</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">يهدف إلى اكتساب المزيد من الشرف والسمعة الطيبة وذيوع الصيت عن طريق المنح</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="" lang="AR-SA">والإعطاء والمبالغة فيالرد والدليل على ذلك أن الشخص</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">كثيراً ما يلجأ إلى إحراق هذه الأغطية ذات القيمةالاجتماعية العالية وأحياناً أخرى قد يحرق بعض ممتلكاته ليدلل على</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">استهانتهبالأشياء المادية ويدعو غيره من الأشخاص الذين</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">يحضرون حفل البوتلاتش إلى مجاراته فيأعماله</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> .</span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">كلما أحرق أو أتلف الشخص هذه السلع المادية</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">كلما ارتفعت مكانتهفي المجتمع</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span>. </span><span style="" lang="AR-SA">وهذا هو نسق</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">العطية</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span>.</span><span dir="ltr" style="font-family: Tahoma;"><br /></span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">أن نظام البوتلاتش يساعد على إشباع الحاجة التي يشعر بها الشخص للحصول</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="" lang="AR-SA">علىالمزيد من السمعة وذيوع الصيت</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span>. </span><span style="" lang="AR-SA">فهو نظام شعائري تدخل فيه</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="" lang="AR-SA">الكثيرمن الطقوسالتي ترتبط فيها</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="" lang="AR-SA">الأنظمة الاقتصادية في المجتمعات البسيطة ارتباطاوثيقا</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">بالأنظمة الاجتماعية</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span>.</span><span style="" lang="AR-SA">إن تبادل الهدايا في البوتلاتش يتم</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="" lang="AR-SA">بشكلإرادي على الرغم من وجود صفة الإلزامية فيه، وإن</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">عمليات التبادل لاتخلو من أبعاد اقتصادية</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">تتمثل في</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="" lang="AR-SA">وجود مفهوم القيمة في هذه</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="" lang="AR-SA">التبادلاتالتي تتم بهدف الحصول على المكانة الاجتماعية والهيبة أكثر منالحصول على السلع المادي.ةإن الطقوس والشعائر</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="" lang="AR-SA">التي تمارس فيالبوتلاتش تحافظ على الاستقرار الاجتماعي</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">لأنها تنظم قضية الأخذ والرد وتدعم أواصرالعلاقات بين</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">القبائل في الوقت الذي تحتل العلاقة بين السلع منزلة ثانوية بالنسبةللعلاقة بين الأشخاص</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span>.</span><span dir="ltr" style="font-family: Tahoma;"><br /></span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">أما مالينوفسكي،</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="" lang="AR-SA">في دراسته</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">لنظام تبادل الكولا الذي يمارس في</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">جزر التروبرياند في المحيط الهادي وفي بعض</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">جزر واستراليا، فقد لاحظ أن</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">الكولا نظام شعائري تتبعه بعض القبائل التي تعيش في منطقة</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">جزرواحدة وتنتشر على شكل حلقة وتكون دائرة مغلقة للتبادل</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span>. </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">وفي نطاق هذه الدائرة يتبادلونمجموعتين من السلع. مجموعة</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr" style="font-family: 'Comic Sans MS';" lang="AR-SA"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span style="font-family: 'Arabic Transparent';" lang="AR-SA">السولافا "المحار" ومجموعة الموالي</span></span></div>الدروس التعليميةhttp://www.blogger.com/profile/12044159907656449680noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8744698442932071301.post-45892478506732209692010-05-07T18:32:00.000+01:002010-05-07T18:34:06.564+01:00مفهوم الرغبة<div dir="rtl" style="text-align: right; font-weight: bold;"> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span dir="rtl" style="font-size:130%;"></span><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;"><span dir="rtl"></span>) مدخل إشكالي:<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">كثيرا ما اعتبرت الرغبة مشكلة في الفلسفة الكلاسيكية وذلك لأن طبيعتها متناقضة، أو أنها في جميع الأحوال ملتبسة والواقع أن الرغبة بحث عن موضع نعرف أو نتصور أنه مصدر إشباع، ومن تم فهي تكون مصحوبة بالعناء أو بإحساس الفقد والحرمان. ومع ذلك تبدو الرغبة كما لو أنها ترفض إشباعها مادام أنها بالكاد تشبع، وتستعجل ميلادها من جديد. إنها تعقد وتبقى على علاقة غامضة مع موضوعها: فالرغبة تريد أن تشبع ولا تريد.<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">وبانتقالها من موضع إلى موضوع تكون الرغبة غير محدودة أو أنها مضطرة إلى نوع من اللاإشباع جذري وهذا دون شك هو ما جعل تقليدا فلسفيا يدينها أو يرفضها غير أن الفلسفة المعاصرة ستعاود إعطاء الرغبة مكانة تامة، وستنيطها بقيمة إيجابية. فمن حيث إن الرغبة قوة إثبات، فإنها ستعبر عن ماهية الإنسان ذاته، إذ أنها مصدر إبداع لذاته ولأعماله.<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">هكذا يمكن أن نخلص إلى جملة من المفارقات التي تكشف عن هذا البعد الإشكالي لمفهوم الرغبة:<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">واعية # لا واعية<span style=""> </span>إشباع # لا إشباع<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">رغبة# حاجة<span style=""> </span>رغبة # لا إرادة<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">محدودة# لا محدودة<span style=""> </span>واحدة# متعددة<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">متناهية# لا متناهية<span style=""> </span>سعادة# شقاء<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">لذة# ألم<span style=""> </span>ثبات# تغير<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">إثبات # نفي<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">تأسيا على هذه المفارقات يمكن صياغة الإشال الآتي:<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">ما طبيعة الرغبة؟ وكيف تتحدد علاقتها بالحاجة؟<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">وهل يمكن للحاجة أن تتحول إلى رغبة؟ وإذا كانت الرغبة ميلا حول موضوع يكون مصدر إشباع، فهل هو ميل واعي إرادي أم لا؟ هل يمكن للإنسان أن يعي رغباته؟ وإلى أي حد يمكن الوعي بالرغبة؟ وهل إشباع الرغبة يحقق السعادة أم الشقاء؟ وإلى أي مدى تتوقف سعادة الإنسان على إشباع الرغبات؟<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span dir="ltr" style="font-size:130%;">II</span><span dir="rtl" style="font-size:130%;"></span><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;"><span dir="rtl"></span> ) الرغبة والحاجة:<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">هدف المحور: أن تتعرف على علاقة الرغبة والحاجة، وكيفية تحول الحاجة إلى رغبة لا شعورية.<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">سؤاله الإشكالي: ما طبيعة الرغبة؟ وكيف يمكن أن تتحول الحاجة إلى رغبة لا شعورية؟. وهل العلاقة بين الرغبة والحاجة علاقة اتصال أم انفصال؟<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">تحليل نص ص 30 ل ميلاني كلاين<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">صاحبة النص: (1882-1960) محللة نفسانية نمساوية متخصصة في علم نفس الطفل من أعمالها " علم نفس الطفل"<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">إشكال النص: كيف تتحدد علاقة الرغبة والحاجة؟ وهل يمكن أن تتحول الحالة الطبيعية الجسدية إلى رغبة نفسية لا شعورية ؟ وما أثر ذلك في تكوين شخصية الطفل مستقبلا.<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">أطروحته: تحول الحاجة إلى رغبة نفسية لا شعورية، وأثر التوتر بين الرغبة وإشباعها في تكوين شخصية الفرد مستقبلا.<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">العناصر الحجاجية: تبيانها أن علاقة الرضيع بأمه لا تقتصر على إشباع الحاجة إلى الطعام بل تتعداها إلى رغبة التخلص من الدوافع التدميرية مستندة على واقعة علمية لدراسة الراشدين الراغبين في أم حامية حاضنة.<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">- مقارنتها بين طريقتين من الإرضاع ( إحداها تلتزم بالمواعيد المحددة للإرضاع والأخرى مفتوحة ومرتهنة إلى رغبات الطفل، لتبرز أنه في الطريقتين معالا يتمكن الطفل من تلبية رغباته أو تحقيقها، <o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">- استنادها على الواقع ( واقع الراشدين) لتؤكد على أن على أن الإحباط غير المبالغ فيه الرغبات الطفل يمكنه من التكيف السليم مع العالم الخارجي وتطور مفهوم الواقع لديه، بل إن من شأن الرغبات غير المشبهة ( المكبوتة) أو أن تفتح الطريق التصعيد ومت تم القدرة على الإبداع.<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">- تأكيدها على أن غياب الصراع أو التوثر بين الرغبة وإشباعها سيمنع الفرد من تكوين شخصيته وإغنائها وتأكيد أناه من منطلق أن ذلك الصراع قد يشكل أساس الفعل الإبداعي لديه.<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">استنتاج:<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">يتضح أنه نتيجة لنوعية العلاقة بين الحاجة والرغبة، وما يطبع هذه العلاقة من توثر وصراع ضمن فعل الإشباع يتحدد تكوين الشخصية وقدراتها الإبداعية في المستقبل. فيتضح كيف أن العلاقة بين الحاجة والرغبة تأخذ طابعا نفسيا لا شعوريا فإذا كانت الحاجة مرتبطة بإثارة فيزيولوجية تتميز بالضرورة ، ألا يمكن لهذه الحاجة أن تتحول أيضا إلى رغبة ثقافية أو أنها تخضع للبعد الثقافي في الإنسان.<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span dir="ltr" style="font-size:130%;">II</span><span dir="rtl" style="font-size:130%;"></span><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;"><span dir="rtl"></span>) الحاجة ولارغبة<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">( استثمار النص: الف لينتون ص 31)<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 106.2pt 0pt 0cm; direction: rtl; text-indent: 35.4pt; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span style="font-size:130%;"><v:line id="_x0000_s1027" style="z-index: 2; left: 0px; position: absolute; text-align: left;" to="342pt,27.65pt" from="315pt,9.65pt"><v:stroke endarrow="block"></v:stroke></v:line><v:line id="_x0000_s1026" style="z-index: 1; left: 0px; position: absolute; text-align: left;" to="297pt,27.65pt" from="279pt,9.65pt"><v:stroke endarrow="block"></v:stroke></v:line></span><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">اللباس<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;"><span style=""> </span>حاجة بيولوجية الحماية<span style=""> </span><span style=""> </span>وظيفة ثقافية<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span style="font-size:130%;"><v:line id="_x0000_s1030" style="z-index: 5; left: 0px; position: absolute; text-align: left;" to="225pt,31.25pt" from="153pt,4.25pt"><v:stroke endarrow="block"></v:stroke></v:line><v:line id="_x0000_s1029" style="z-index: 4; left: 0px; position: absolute; text-align: left;" to="342pt,31.25pt" from="279pt,4.25pt"><v:stroke endarrow="block"></v:stroke></v:line><v:line id="_x0000_s1028" style="z-index: 3; left: 0px; position: absolute; text-align: left;" to="279pt,31.25pt" from="252pt,4.25pt"><v:stroke endarrow="block"></v:stroke></v:line></span><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;"><span style=""> </span>من القر والحر<span style=""> </span><span style=""> </span><span style=""> </span>الحصول على منزلة اجتماعية<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;"><span style=""> </span><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 70.8pt 0pt 0cm; direction: rtl; text-indent: 35.4pt; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span style="font-size:130%;"><v:line id="_x0000_s1033" style="z-index: 8; left: 0px; position: absolute; text-align: left;" to="342pt,30.65pt" from="315pt,12.65pt"><v:stroke endarrow="block"></v:stroke></v:line><v:line id="_x0000_s1032" style="z-index: 7; left: 0px; position: absolute; text-align: left;" to="5in,30.65pt" from="342pt,12.65pt"><v:stroke endarrow="block"></v:stroke></v:line><v:line id="_x0000_s1031" style="z-index: 6; left: 0px; position: absolute; text-align: left;" to="225pt,30.65pt" from="171pt,3.65pt"><v:stroke endarrow="block"></v:stroke></v:line></span><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">نشاط الجنس<span style=""> </span>نشاط الثقافة<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;"><span style=""> </span><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 35.4pt 0pt 0cm; direction: rtl; text-indent: 35.4pt; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">الإثارة<span style=""> </span>معتقدات الحشمة أو الحياء<span style=""> </span>ميولات جمالية ( الحصول على الإعجاب)<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;"><span style=""> </span>تحريك رغبات جنسية<span style=""> </span>كبت الشهوات<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">إشكالية النص: كيف تتحول الحاجة البيولوجية إلى رغبة ثقافية؟ ( قبل الخطاطة)<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">أطروحة النص: تتأثر الحاجة بالثقافة وتخضع لتوجيهها.<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">استنتاج:<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">إذا كان الإنسان كائنا ذا وجود مزدوج طبيعي وثقافي فإن من شأن حاجاته البيولوجية المرتبطة بخصائصه الجسمانية أن تتحول إلى رغبات ثقافية وتخضع لتوجيه البعد الثقافي والاجتماعي للإنسان.<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">خلاصة للمحور:<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">يأكد من خلال هذا المحور أن هناك علاقة اتصال بين الحاجة والرغبة. لكن هل يمكن تصور حدود فاصلة بينهما؟ الواقع أن الحاجة عبارة عن إثارة فيزيولوجية مرتبطة بطبيعة الذات، وبهذا المعنى فهي تتعارض مع مفهوم الرغبة التابع لإرادة الذات، ويعبر نتيجة لذلك عن عرض إلا أن نقد ضرورة الحاجة في مقابل عرضية الرغبة سيؤدي إلى إعادة النظر في الحدود الفاصلة بين المفهومين فإذا استثنيا بعض الحاجات الأساسية المرتبطة بطبيعة الكائن الحي، فإنه بالإمكان القول أن كل حاجة لدى الإنسان هي رغبة من الناحية العملية، ليتضح أن التمييز بين هذين المفهومين لا يمكن تصوره سوى على المستوى النظري خاصة مع إمكانية تحول الحاجة إلى رغبة نفسية لا شعورية أو إلى رغبة ثقافية.<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">إذا كانت الرغبة ميلا واعيا نحو موضوع يحقق الإشباع ، فكيف تتحدد علاقة الرغبة مع الإرادة؟<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">وهل بمقدور الإنسان أن يحصل الوعي برغبات؟<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span dir="ltr" style="font-size:130%;">III</span><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">) الرغبة والإرادة:<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">هدف المحور: التعرف على طبيعة العلاقة بين الرغبة والإرادة؟<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">سؤاله الإشكالي: ما طبيعة العلاقة بين الرغبة والإرادة وهل بمقدور الإنسان أن يحصل الوعي برغباته؟<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">تحليل النص: سيفوز ا( باروخ ) ص: 35<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">صاحب النص: فيلسوف هولندي (1632-1677)من مؤلفاته ( الأخلاق ورسالة الاهوت والأخلاق.<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">إشكال النص: إذا كان الإنسان ذات واعية فإلى أي حد يعي رغباته؟ وما علاقة الرغبة بالوعي والإرادة؟<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">أطروحة النص: يعي الإنسان رغباته التي تحفظ وجوده لكنه يجهل كلها.<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">العناصر الحجاجية: - إبراز صاحب النص للجهد الذي تبذله النفس من أجل استمرار بقائها.<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;"><span style=""> </span>- يقدم تعريفا للرغبة باعتبارها شهوة مصحوبة بوعي ذاتها.<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;"><span style=""> </span>- إيضاحه أن المرغوب فيه أو المشتهي لا يمكن إلا أن يكون طيبا ما دام أنه مشتهى ومرغوب فيه.<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;"><span style=""> </span>- يقدم مثلا ( السكن) ليؤكد أن الإنسان قد يعي رغباته ، لكنه يجهل عللها.<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">عموما فلأنه يعي رفاته ولعل هذا هو السبب في تعريف الرغبة بكونها شهوة واعية بذاتها ليتسنى بذلك للفيلسوف قلب التصور التقليدي للرغبة بقوله أننا لا نرغب في شيء لأننا نعتقد أنه جيد بل هو جيد لأنه مرغوب ومشتهي إلا أن الإنسان وهو يعي رغباته فهذا لا يعني علمه بعلل وأسباب هاته الرغبات لأن الرغبة لا تقتصر على قوانين العقل البشري بل تتعداها إلى قوانين النظام الطبيعي الأزلي برميه . فليس الإنسان سوى جزء ضئيل من هذا النظام ولا تكون معرفته إلا معرفة جزئية يمكنها من معرفة غايات الأمور.<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">لكن خلاف هذا التصور الذي يربط الرغبة بالوعي والإرادة ، ستبلور مدرسة التحليل النفسي تصورا يعتبر أن الرغبة إنما يقترن وجودها بوجود اللاشعور وأنها تنفلت من سلطة الذات ووعيها وإرادتها فإذا كانت الرغبة بمغابة لذة أو استمتاع جسدي، فإن ذلك يتحقق بكيفية استهامية ترتد إلى التوترات والأشياء المكبوتة خلال المرحلة الطفولية المبكرة وهكذا فإن المحدد الرئيس للرغبة هو الجانب اللاوعي.<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">غير أن هذا الموقف قد يجعل موضوع إشباع الرغبة موضوعا خياليا يبدو كما لو أنه خارج التاريخ، فهل في ذلك ما يبرر أن هذا الموضوع غير واقعي؟<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;"><o:p> </o:p></span></p> <div align="right"> <table class="MsoTableGrid" dir="rtl" style="border: medium none; border-collapse: collapse;" border="1" cellpadding="0" cellspacing="0"> <tbody> <tr style=""> <td style="border: 1pt solid windowtext; padding: 0cm 5.4pt; width: 230.3pt;color:transparent;" valign="top" width="307"> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">موقف التحليل النفسي<o:p></o:p></span></p></td> <td style="padding: 0cm 5.4pt; border-width: 1pt medium 1pt 1pt; border-style: solid none solid solid; border-color: windowtext rgb(224, 223, 227) windowtext windowtext; width: 230.3pt;color:transparent;" valign="top" width="307"> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">موقف الفكر الفلسفي المعاصر ( دولوز)<o:p></o:p></span></p></td></tr> <tr style=""> <td style="padding: 0cm 5.4pt; border-width: medium 1pt 1pt; border-style: none solid solid; border-color: rgb(224, 223, 227) windowtext windowtext; width: 230.3pt;color:transparent;" valign="top" width="307"> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">- موضوع الرغبة هو موضع استيهامي غير واقعي ويتحدد بالغياب<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">- إنتاج الرغبة هو إنتاج استيهامي <o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">- تعويض الموضوع الواقعي للرغبة بموضوع خيالي<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">- علاقة الرغبة بموضوعها هي<o:p></o:p></span></p></td> <td style="padding: 0cm 5.4pt; border-width: medium medium 1pt 1pt; border-style: none none solid solid; border-color: rgb(224, 223, 227) rgb(224, 223, 227) windowtext windowtext; width: 230.3pt;color:transparent;" valign="top" width="307"> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">- موضوع الرغبة هو موضوع واقعي يتحدد بالحضور <o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">- إنتاج الرغبة هو إنتاج واقعي لموضوع يتماهى معها فلد الرغبة وموضوعها يكونان شيئا واحدا.<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">- الحاجات هي التي تستند إلى الرغبة وليس العكس <o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">- ارتباط الرغبة بالحقل الاجتماعي وتماهيها<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;"><o:p> </o:p></span></p></td></tr> <tr style=""> <td style="padding: 0cm 5.4pt; border-width: medium 1pt 1pt; border-style: none solid solid; border-color: rgb(224, 223, 227) windowtext windowtext; width: 230.3pt;color:transparent;" valign="top" width="307"> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;"><o:p> </o:p></span></p><span style="font-size:130%;"><br /></span></td> <td style="padding: 0cm 5.4pt; border-width: medium medium 1pt 1pt; border-style: none none solid solid; border-color: rgb(224, 223, 227) rgb(224, 223, 227) windowtext windowtext; width: 230.3pt;color:transparent;" valign="top" width="307"> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">معه فإنتاجها . هو إنتاج فعلي تاريخي مرتبط بالمجتمع<o:p></o:p></span></p></td></tr></tbody></table></div> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">بهذا المعنى السيكولوجي لا تنتج سوى الإسهامات، وأن موضوع إشباعها إنما هو موضوع تخيلي قد يعوض الموضوع الواقعي وذلك خارج وعي الذات وإرادتها. من هنا يرفض دولوز هذا التأويل ليؤكد على البعد الواقعي والتاريخي للرغبة،<span style=""> </span>فهي متماهية مع موضوعها بل إن وجودها الفعلي هو الواقع ذاته. الواقع الاجتماعي الذي يشكل منشأ الرغبة ومجال فاعليتها وصراعها." فيقترب دولوز بذلك من الطابع الإثباتي والإيجابي للرغبة عند سبينوزا"<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span dir="ltr" style="font-size:130%;">III</span><span dir="rtl" style="font-size:130%;"></span><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;"><span dir="rtl"></span>) الرغبة والسعادة:<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">هذه المحورة : أن نتعرف عن وجه ارتباط الرغبة بالسعادة <o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">سؤاله الإشكالي: ما وجه ارتباط الرغبة بالسعادة وإلى أي حد يؤدي إرضاء الرغبات إلى تحقيق السعادة؟<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">وهل الرغبة واحدة أم متعددة؟<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">تصور ديكارت: تحليل نص ص 38<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">إشكال النص: هل الرغبة واحدة أم متعددة؟ وما طبيعة اعتبار هذه أعلى الرغبات وأسماها؟<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">أطروحته: إن الرغبات متعددة بحسب موضوعاتها واعتبار رغبة الحب المتولدة عن الإحساس بالبهجة أقواها وأسماها.<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">العناصر الحجاجية: بيان صاحب النص أن الرغبة متعددة ومتنوعة بحسب تعدد موضوعاتها معتبرا أن أقوى الرغبات هي تلك المتولدة عن البهجة أو النفور.<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">- تساؤله عن الرغبة المتولدة عن البهجة باعتبارها أعظم خير مبرزا تغاير البهجات من خلال تقديمه لأمثلة ليعتبر أن البهجة الرئيسية هي المتأتية من الكمالات نعتقدها في شخص ما قد يصبح ذاتنا الأخرى.<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">- إسناده على الواقع، واقع الميل إلى شخص ما لديه ما يولد الإحساس بالبهجة ليعتبر هذا الإحساس هو المسمى بالحب.<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">استنتاج:<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">نستطيع أن نتبين مع ديكارت ارتباط الرغبة بالسعادة، فإذ يقر بتعدد الرغبات وتغيرها بحسب تعدد موضوعاتها فإنه يفاضل بينها، ليضع الرغبة المتولدة عن الإحساس بالبهجة هي أقوى الرغبات هذه المتمثلة في الميل نحو شخص نعتقد فيه صفات الكمال الذي بإمكانه أن يشكل ذاتنا الأخرى، والواقع هذا الميل هو الذي يعكس رغبة الحب.<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">- لكن هل هذه البهجة أو السعادة تتعلق أساسا بالرغبات الحسية الجسمانية، ومن ثم إلى أي حد تتوقف السعادة على تلبية الشهوات الحسية؟ ألا يمكن أن يؤدي تحقيق الملذات المادية إلى الشقاء بدل السعادة؟<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">- الواقع أن هناك موقفا فلسفيا كان قد تبلور منذ الفلاسفة الإغريق.<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">هذا الموقف الذي يعتبر أن الرغبات المرتبطة بالجسد لا يمكنها إلا أن تضع الإنسان في الدرك الأسفل من الحيوانية كتحقيق هذه الرغبات يجعل النفس أسيرة للشهوات ولذلك لا يمكن أن يتحصل الكمال أو السعادة بتحصيل اللذات الجسمانية لأن من شأن ذلك أن يجعل الإنسان أسير أهواءه وشهواته، والحال أن الرغبات لا ينبغي أن تكون مجرد انفعال بل فضيلة أخلاقية تترجم العيش وفق أوامر العقل والأفكار المطابقة على حد تعبير سيبنوزا. فالسعادة تكمل في العيش وفق العقل الذي يجنب من اضطراب الانفعالات ويمكن من تحصيل المعرفة من الدرجة حيث يرى من يعيش وفقها أن كل حدث أو كل شيء إنما هو نابع من الطبيعة الإلاهية أو الضرورة الطبيعية فهو يعرف كل شيء ضمن تفرده وكليته في الوقت نفسه.<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">المفاهيم:<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">الإعلاء </span><span dir="ltr" style="font-size:130%;">Sublimation</span><span dir="rtl" style="font-size:130%;"></span><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;"><span dir="rtl"></span> أو التصعيد هو مفهوم مرتبط بالتحليل النفسي يشير إلى تحويل ميولات وغوائر دنيا.<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">الطاقة الجنسية </span><span dir="ltr" style="font-size:130%;">libido.</span><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;"><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">إلى مشاعر سامية وراقية، مثلا يمكن أن تصعد الميولات الجنسية الجمالية أو الدينية.<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">العلة: هي قوة مولدة لمفعول </span><span dir="ltr" style="font-size:130%;">force qui produid un effort</span><span dir="rtl" style="font-size:130%;"></span><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;"><span dir="rtl"></span> ويمكن التميير بين أربعة علل.<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">علة مادية : ما منه يكون الشيء<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">علة الصورية: ما به يكون الشيء<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">على لفاعله: ما عنه يكون الشيء العلة الغائية: ما لأجله يكون الشيء.<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">المصطلحات:<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">الليبدو: هي طاقة حيوية تسعى إلى الإشباع أو اللذة وهي ترتبط عند فرويد بالاندفاع الجنسي.<o:p></o:p></span></p> <span lang="AR-SA" style="font-size:130%;">الحب: هو حركة القلب التي تقودنا نحو موجود ما أو موضوع أو قيمة كونية ويميز أفلاطون في محاوره المأدبة </span><span dir="ltr" style="font-size:130%;">le banquet</span><span dir="rtl" style="font-size:130%;"></span><span lang="AR-SA" style="font-size:130%;"><span dir="rtl"></span> بين درجات مختلفة للحب، كالحب الذي يتعلق بفرد تتعين والحب المتعلق بفكرة عامة والذي يتعلق بنور الحقيقة.</span></div>الدروس التعليميةhttp://www.blogger.com/profile/12044159907656449680noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8744698442932071301.post-11977551078594443532010-05-07T18:15:00.000+01:002010-05-07T18:17:04.354+01:00مفهوم الشغل<div style="text-align: justify;"><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >المحور الأول: الشغل خاصية إنسانية </span><br /><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >- إشكال المحور: 1</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >لماذا يعتبر الشغل فاعلية إنسانية ؟</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >و ما هي المعاني و القيم التي يضيفها على الوجود الإنساني ؟</span><br /><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" > تحليل نص كارل ماركس: الشغل سيرورة وتوسط </span><br /><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >1- إشكال النص:</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >ما هو الشغل ؟ و بأي معنى يمكن اعتباره فاعلية إنسانية ؟</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >2- أطروحة النص:</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >يتحدد الشغل بوصفة فعلا يتم بين الإنسان و الطبيعة، بموجبه يقوم العامل بتحويل المواد الطبيعية الأولية و يضفي عليها عليها صورة انطلاقا من تصوراته العقلية القبلية. و هكذا يتميز الشغل عند الإنسان بطابعه الغائي حيث يختلف عن العمل عند الحيوان الذي يظل مجرد فعل غريزي. و هذا ما يجعل الشغل فاعلية خاصة بالإنسان و حده .</span><br /><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >* الشغل / الإنسان :</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >بولسطة الشغل يتدخل الإنسان في الطبيعة و يغيرها، بأن يمنحها شكلا معينا و يجعلها مفيدة له في حياته . هكذا فالشغل له آثار إيجابية على حياة الإنسان؛ إذ يحقق له الرفاهية في العيش و يحقق له منافع كثيرة. غير أن هذا التأثير يطال الإنسان أيضا، فينمي ملكاته العقلية و يطور سلوكه و يرتقي بذوقه.</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >* الشغل / الوعي والإرادة:</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >الشغل عند الإنسان خاضع للإرادة و يحضر فيه الوعي؛ ذلك أن الإنسان يفكر بشكل مسبق في كيفية إنجازه لعمله قبل أن يحققه على أرض الواقع. و هذا ما يجعل الشغل عند الإنسان ذا طابع غائي؛ أي أن الإنسان يعي شغله و يحدد له غايات معينة قبل عملية إنجازه.</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >* مسار الشغل :</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >يتضمن مسار الشغل أو سيرورته ثلاثة عناصر أساسية :</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" > أ- النشاط الإنساني:</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" > - نشاط جسدي .</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" > - نشاط عقلي .</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" > ب- موضوع الشغل: المواد الطبيعية الأولية.</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" > ج- وسائل و أدوات الشغل .</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >4- حجاج النص :</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >من أجل توضيح أطروحته، استخدم ماركس مجموعة من الأساليب الحجاجية:</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" > أ- أسلوب العرض و التفسير:</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" > *المؤشرات اللغوية الدالة عليه :</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >- إن الشغل …</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >و في الوقت الذي … فإنه …</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >- إن نقطة انطلاقنا هي …</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >- إن النتيجة التي ينتهي إليها الشغل …</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" > * مضمونه:</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >- تعريف الشغل باعتباره فاعلية تدخل الإنسان و الطبيعة في علاقة منتجة لقيم نافعة .</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >- الشغل لا يغير الطبيعة فقط ، بل يغير أيضا ملكات الإنسان و قدراته الإبداعية أيضا .</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >- الشغل فاعلية إنسانية .</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >- نتيجة الشغل توجد بشكل قبلي في ذهن العامل و مخيلته .</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >ب- أسلوب المقارنة:</span><br /><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >الشغل عند الإنسان </span><br /><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >العمل عند الحيوان</span><br /><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >- الحائك – المهندس</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >- مهارة عقلية.</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >- عمل غائي .</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >- القصدية و التخطيط و البرمجة .</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >- عمل حر و اختياري .</span><br />3- مفاهيم النص: <br /><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >- العنكبوت – النحلة .</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >- مهارة غريزية.</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >- عمل آلي .</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >- التلقائية و العفوية الطبيعية .</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >- عمل إجباري و خاضع للضرورة البيولوجية .</span><br /><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >← هكذا يثبت كارل ماركس من خلال هذه المقارنة، بأن الشغل بالمعنى الدقيق ظاهرة خاصة بالإنسان وحده، لأنه فعل غائي و قصدي، يحضر فيه الوعي و الإرادة العاقلة و الحرة للإنسان .</span><br /><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" > تحليل نص نيتشه:</span><br /><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >1- إشكال النص:</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >ماهي انعكاسات الشغل على الفرد العامل ؟</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >و ما هي القيم التي يضيفها الشغل على الوجود الإنساني ؟</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >2- أطروحة النص :</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >إن الشغل الشاق في نظر نيتشه يحول دون تحقيق الرغبات و الميولات الفردية، فهو يهدر طاقات الإنسان الفردية و الإبداعية . إن الغرض منه هو فقط إشباع حاجات حيوانية بسيطة، كما يهدف إلى تحقيق الأمن و الاستقرار و الهدنة الإجتماعية.</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >3- مفاهيم النص:</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" > * نعمة الشغل : إيجابيات الشغل و آ ثاره الحسية على الإنسان . * الأفعال المجردة: هي مجموعة من التعاليم المسطرة نظريا، والتي تحدد لأفراد المجتمع ما يجب</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" > فعله.</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" > * العلاقة بين الخطاب الذي يمجد الشغل والفرد: يرى نيتشه أن هناك خلفية فكرية وإيديولوجية تقف وراء الخطابات التي تمجد الشغل وتمدح الممارسين له، وهي التي تتمثل في التحكم في أفعال الأفراد وتوحيدها بغية تحقيق النظام والاستقرار داخل الجماعة. هكذا تستغل هذه الخطابات الشغل إيديولوجيا لصالحها، مما يجعلها تخشى كل عمل أو مبادرة فردية. * العلاقة بين الشغل الشاق من جهة والفكر والرغبة الفردية من جهة أخرى: إن الشغل الشاق – من الصباح إلى المساء – يعرقل التفكير الفردي، ويلجم رغبات وميولات الفرد الذاتية، ويهدر طاقته العصبية في تحقيق أهداف وضيعة تتمثل في إشباع حاجات الجماعة من أجل تحقيق الهدنة والنظام، وإن كان ذلك على حساب شقاء الفرد وكده المستمر. ← هكذا نجد أن الفيلسوف الألماني نيتشه يوجه نقدا للشغل الشاق من الصباح إلى المساء، باعتباره مصدر شقاء للفرد ويقتل مواهبه وميولاته الشخصية، حيث يصبح هذا الأخير أداة طيعة في يد الجماعة تحقق من خلاله مصالحها وأهدافها الإيديولوجية.</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >المحور الثاني: تقسيم الشغل</span><br /><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" > إشكال المحور:</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >ماهي آثار تقسيم الشغل على وجود العامل؟</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >وكيف يؤدي تقسيم الشغل إلى الحفاظ على تماسك المجتمع؟</span><br /><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" > تحليل نص جورج فريدمان : النظام الآلي </span><br /><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >1- إشكال النص:</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >ما هي آثار تقسيم الشغل على نفسية العامل؟</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >2- أطروحة النص:</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >لقد أدى تقسيم الشغل إلى آثار سلبية على العامل، حيث لم يعد يتحكم في عمله عن طريق التفكير فيه و التخطيط له، بل حدث انشطار بين العمل و التفكير لدى العامل؛ فأصبح يقوم بعمل آلي خال من كل حافز أو تفكير عقلي حر .</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >3- مفاهيم النص:</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" > * تقسيم الشغل/العامل: </span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >لقد أصبح الشغل مع نظام الآلية أكثر تجزيئا و تخصصا، و أصبحت الآلة تعوظ عمل الإنسان في الكثير من المهام. و هذا ما أدى إلى تقليص مساهمة العامل في الإنتاج و إضعاف ذكائه، ولم يعد يتحكم في مسار الشغل وفي الأهداف المرسومة له.</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" > * الشغل /تفكير العامل: لم يعد العامل يوظف تفكيره وذكاءه في التخطيط للإنتاج ورسم أهداف الشغل، بل أصبح تدخله ينحصر في بعض العمليات التي تكمل عمل الآلة. هكذا أصبح العامل مكرها على المشاركة في عمليات فارغة من كل قيمة فكرية. وحدث نوع من الانشطار بين العمل والتفكيرلديه.</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >4- حجاج النص :</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >اعتمد صاحب النص على آليتين حجاجيتين رئيسيتين من أجل إبراز أطروحته:</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" > أ- آلية الوصف:</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" > *المؤشرات اللغوية الدالة عليها :</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >+ إن تقسيم الشغل ... يخلق ...</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >+ أصبح ... أكثر تجزيئا ... أصبحت...</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >+ ... وضع قطعة تحت ...</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" > ب- آلية النقد:</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" > *المؤشرات اللغوية الدالة عليها:</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >+ لم يعد العامل يختار و يقرر ...</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >+... و هو مكره على المشاركة في عمليات فارغة ...</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >+ ... تبرز لنا قساوة تقسيم الشغل .</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" > *مضمونهما:</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >هكذا قدم لنا فريد مان و صفا للوضعية التي يعيشها العامل في ظل نظام الآلية و تقسيم الشغل، ليوجه انتقادا واضحا إلى هذا النظام الذي أدى إلى تبليد العامل و تشييئه، و إحداث انشطار و فصل بين إرادته وتفكيره من جهة، و ما يقوم به من عمل داخل المصنع من جهة أخرى .</span><br /><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" > تحليل نص إميل دور كايم: لماذا يؤدي تقسيم الشغل إلى التماسك الاجتماعي ؟</span><br /><br /><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >ما هي آثار تقسيم الشغل على المجتمع ؟</span><span style="font-weight: bold;"> </span> 1-إشكال النص:<br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >2- أطروحة النص :</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >يولد تقسيم الشغل مشاعر الإنتماء إلى الجماعة، كما يؤدي إلى تماسكها و خلق تنافس إيجابي بين أفرادها، مما ينتج عنه تطور في الإنتاج و حيوية و استمرارية في العمل .</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >3- مفاهيم النص :</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" > * الفرد / المجتمع:</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >- لايستطيع الفرد أن يكتفي بذاته، فهو في حاجة إلى المجتمع من أجل تحقيق ما هو ضروري بالنسبة</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" > إليه.</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >- الفرد يشتغل من أجل المجتمع.</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >- الفرد جزء لايتجزء من المجتمع، فهناك روابط أخلاقية و روحية تدفعه إلى أن يشتغل من أجل الآخرين.</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" > * الشغل / النشاط الوظيفي:</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >يؤدي النشاط الوظيفي إلى تطوير الشغل و خلق تنافس و حيوية و استمرارية داخل المجتمع .</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >4- حجاج النص :</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" > استخدم صاحب النص أسلوبين حجاجين ر ئيسيين من أجل توضيح أطروحته:</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" > أ- أسلوب التحليل:</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" > * المؤشرات اللغوية الدالة عليه:</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >- و بما أن الفرد ... فهو ...</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >- كما أنه ...</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >- هكذا [ أسلوب الاستنتاج ] .</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >* مثل هذه المشاعر ليس من شأنها فحسب أن تولد ... و إنما تولد أيضا ...</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" > * مضمونه:</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >لايستطيع الفرد أن يحقق اكتفاء ذاتيا و يلبي كل الضروريات التي يحتاج إليها، ولذلك تتولد لديه روح الإنتماء إلى المجتمع، فيسعى إلى تقديم تضحيات و مجهودات من أجل المساهمة في تحقيق النظام داخل المجتمع .</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" > ب- أسلوب الإثبات: * المؤشرات اللغوية الدالة عليه: </span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >- لا يتطور... إلا... </span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >- إن الأسباب التي... هي نفس الأسباب التي...</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >- حينما يزداد... سينعكس...</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >- وبالإضافة إلى ذلك، فإن تقسيم الشغل...</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" > * مضمونه:</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >يؤدي النشاط الوظيفي والمتخصص في الشغل إلى خلق المنافسة والحيوية وتطوير الإنتاجية.</span><br /><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >المحور الثالث: الشغل بين الاستلاب والتحرر</span><br /><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" > * إشكال المحور: هل الشغل خضوع للحاجة ولنظام النشاط المنتج أم هو إبداع للذات ؟ وهل الشغل استلاب أم تحرر ؟ </span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" > تحليل نص سارتر: الشغل تحرر</span><br /><br /><br /><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >يرى سارتر أنه بالرغم مما في نظام التايلورية في الشغل من استعباد وقهر، فإنه مع ذلك عنصر محرر لذات العامل؛ إذ يؤدي إلى إثبات ذاته على الأشياء الطبيعية ويعمل على تحويلها إلى منتوجات صناعية مفيدة. إن الشغل إذن أداة تحرر للإنسان، خصوصا وأنه يخضع لقوانين ولا يتم تحت نزوات التملك لرب العمل. 3- مفاهيم النص:</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" > * الشغل/الاستعباد: تتجلى مظاهر الاستعباد في الشغل فيما يلي: - لا يختار العامل شغله. - لا يختار العامل زمن شغله. - يتقاضى العامل أجرة ضئيلة لا تتناسب مع مجهوده في العمل. - تبليد العامل وتشييئه، والتعامل معه كآلة. - الروتين وتكرار نفس الحركات في العمل. ← هكذا يؤدي الشغل تحت نظام الآلية إلى العديد من أشكال القهر والاستعباد بالنسبة للعامل. * الشغل / نظام التايلورية: يقوم نظام التايلورية في الشغل على تجزيء العمل، من خلال قيام العامل بحركات مضبوطة ومكررة تستهدف استغلال جهده من أجل الرفع من الإنتاج. وهو ما جعل هذا النظام يؤدي إلى تشييء العامل ونفي كل حرية وإبداع لديه في الشغل.</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" > * الشغل / الحرية:</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >الشغل مجال لتحرر الذات لأنه:</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" > - لم يعد يتم تحت نزوات التملك لرب العمل، بل أصبح يخضع لقوانين تضمن الحقوق المشروعة</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" > للعامل.</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" > - يجعل الإنسان/ العامل يثبت ذاته على الطبيعة، فيحول أشياءها ويتحكم فيها.</span><br /><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >استخدم صاحب النص مجموعة من الأساليب الحجاجية من أجل توضيح أطروحته:</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" > أ- أسلوب العرض والتحليل: * المؤشرات اللغوية الدالة عليه: - يمثل الشغل ... </span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >- بهذا المعنى ... </span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >- من المؤكد أن ...</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >- فهو يجزىء نشاط العامل ...</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >- إن رب العمل يختزل ... </span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >- وهكذا يميل ...</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" > * مضمونه: إن الشغل مبدئيا هو أداة ثورية يحرر من خلالها الإنسان ذاته ويحققها، لكنه في ظل شروط نظام الآلية تحول إلى أداة لاستعباد العامل نظرا لما يتخلله من إقصاء لوعي وإرادة العامل في الشغل، والتعامل معه كآلة للإنتاج. </span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" > ب- أسلوب المثال:</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >- الاستشهاد بمثال تورده السيدة " ستايل " في مذكرة رحلتها إلى روسيا في بداية القرن 18م.</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" > * مضمونه:</span><br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >عشرون قنا من الأقنان الروس، يعزف كل واحد منهم نوطة واحدة بشكل متكرر كلما كان ذلك ضروريا، بحيث أصبح كل واحد منهم يحمل اسم النوطة التي يعزفها. وهذا شبيه بما يحدث للعمال في نظام التايلورية؛ حيث يتم اختزال شغل العامل في قيامه بحركات متكررة مئات المرات يوميا. </span> 1- إشكال النص: هل يؤدي الشغل إلى استعباد العامل ونفي ذاته أم أنه على العكس من ذلك مصدر لتحررها وتحقيقها على مستوى الأشياء الطبيعية ؟<span style="font-weight: bold;"> 2- أطروحة النص: 4- حجاج النص:</span></div>الدروس التعليميةhttp://www.blogger.com/profile/12044159907656449680noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8744698442932071301.post-47647344351076779512010-05-07T18:10:00.001+01:002010-05-07T18:32:03.827+01:00مفهوم الفن<div dir="rtl" style="text-align: justify; font-weight: bold;"><p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 36pt 0pt 0cm; direction: rtl; text-indent: -18pt; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span style="">-<span style="font: 7pt 'Times New Roman';"> </span></span><span dir="rtl"><span style="" lang="AR-SA">الفلسفة، الطبيعة، الفن... <o:p></o:p></span></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA" style="font-family:'Simplified Arabic';">إذا أنظرا إلى هذه الموضوعات التي تتناولها الفلسفة تبدو من الوهلة الأولى متباعدة لارابط بينها، لكن إذا تمعنا فيها نستكشف أن هناك رابط بين كل الموضوعات ألا وهو الإنسان. إذا يمكن القول إن الإنسان هو محور التفكير الفلسفي.<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA" style="font-family:'Simplified Arabic';">لانستغرب إذا أن تتناول الفلسفة التي كموضوع لها فالفنان ينتج أعمالا فنية ولكنه لايمكنه أن يتوقف في ذات الوقت حول دلالة ومغزى الفن ووظيفته بالنسبة للإنسان... فهذا العمل يقوم به الفيلسوف. <o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span dir="ltr" style="">I</span><span dir="rtl"></span><span lang="AR-SA" style="font-family:'Simplified Arabic';"><span dir="rtl"></span>- ماهو الفن ؟ :<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA" style="font-family:'Simplified Arabic';">- تستخدم كلمة الفن للإشارة إلى مجلات متعددة (نتحدث عن الفن بالنسبة لمجالات معينة كالرقص، المسرح، الموسيقى، الرسم...). ولكن قد نتحدث كذلك عن فن الطبخ أو فن النجارة والحدادة. <o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA" style="font-family:'Simplified Arabic';">إن السبب في ذلك يعود إلى كون كلمة فن كانت تقل على كل نشاط إنساني منتج بدون تمييز بين الفنان الحرفي والصانع والفنان لكن في القرن 18 سيتم التمييز بين فنون ارتزاقية (الصانع والحرف) وفنون حرة هي ما سيطلق عليه الفنون الجميلة.<span style=""> </span>- فما هو الفن بهذا المعنى ؟ <o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA" style="font-family:'Simplified Arabic';">- نجد في المعجم الفلسفي </span><span dir="ltr" style="">La ponde </span><span dir="rtl"></span><span lang="AR-SA" style="font-family:'Simplified Arabic';"><span dir="rtl"></span><span style=""> </span>التعريف التالي للفن. "كل إنتاج للجهال يتم بواسطة أعمال ينجزها كائن واعي".<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA" style="font-family:'Simplified Arabic';">- يتبين من خلال هذا التعريف أنا مجال الفن هو مجال خاص متميز مما ينتجه الفنان هو الجمال، والفن كذلك نشاط إنساني أي لايوجد سود عند الإنسان .<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA" style="font-family:'Simplified Arabic';">لكن لما يرتبط الفن بالإنسان وحده ؟ وما الذي يميزه بالضبط عن مجالات أخرى كما ينتجه الحيوانات مثلا (العنكبوت، النحل) أو كما ينتجه الفنان أو الحرفي أو ما ينتجه العالم الفيزيائي ؟ <o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA" style="font-family:'Simplified Arabic';">- يسعى كانط (نص ماهو الفن) إلى تحديد الفن وتعريفه وذلك من خلال مقارنته لمجالات ونشاطات أخرى الطبيعة، العلم، الحرفة. <o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA" style="font-family:'Simplified Arabic';"><o:p> </o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA" style="font-family:'Simplified Arabic';"><o:p> </o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><v:line id="_x0000_s1026" style="z-index: 1; left: 0px; position: absolute; text-align: left;" to="279pt,121.3pt" from="279pt,4.3pt"></v:line><span lang="AR-SA" style="font-family:'Simplified Arabic';"><span style=""> </span>الفــن <span style=""> </span>الطبيعــة <o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA" style="font-family:'Simplified Arabic';">- عمل يتأسس على الوعي والتفكير <span style=""> </span>- عمل يتأسس على الضرورة <o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA" style="font-family:'Simplified Arabic';">مثال قطعة خشب منحوثة <span style=""> </span>مثال : بناء أقراص السمع <o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA" style="font-family:'Simplified Arabic';">عمل فني لأني انجازها قام على <span style=""> </span>من طرف النحلة ليس عمل <o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA" style="font-family:'Simplified Arabic';">الوعي والتفكير والحرية وتحديد <span style=""> </span><span style=""> </span>قينا، بل هو برمجة غريزية فطرية. <o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA" style="font-family:'Simplified Arabic';">الغاية .<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA" style="font-family:'Simplified Arabic';">___________________________________________________________________________<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 36pt 0pt 0cm; direction: rtl; text-indent: -18pt; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span style="">-<span style="font: 7pt 'Times New Roman';"> </span></span><span dir="rtl"><span style="" lang="AR-SA">خلاصة الوعي : خاصية الإنسان وهو الإدراك والمعرفة الإنسان هي ذاته ويعي كذلك العالم والأشياء. </span></span><span dir="ltr" style=""><o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 36pt 0pt 0cm; direction: rtl; text-indent: -18pt; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span style="">-<span style="font: 7pt 'Times New Roman';"> </span></span><span dir="rtl"><span style="" lang="AR-SA">كانط : (1724-1804) فيلسوف ألماني شها فلسفته بالفلسفة النقدية من أهمل مؤلفاته "نقد العقل الخالص". </span></span><span dir="ltr" style=""><o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 36pt 0pt 0cm; direction: rtl; text-indent: -18pt; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span style="">-<span style="font: 7pt 'Times New Roman';"> </span></span><span dir="rtl"><span style="" lang="AR-SA">الملكة : القدرة .</span></span><span dir="ltr" style=""><o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 36pt 0pt 0cm; direction: rtl; text-indent: -18pt; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span style="">-<span style="font: 7pt 'Times New Roman';"> </span></span><span dir="rtl"><span style="" lang="AR-SA">التعريف : الجد (وصنع حدود) يعرف ويحد. <o:p></o:p></span></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 106.2pt 0pt 0cm; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><v:line id="_x0000_s1027" style="z-index: 2; left: 0px; position: absolute; text-align: left;" to="207pt,271.45pt" from="207pt,19.45pt"></v:line><span lang="AR-SA" style="font-family:'Simplified Arabic';">الفــــن <span style=""> </span>العلـــم<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 36pt 0pt 0cm; direction: rtl; text-indent: -18pt; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span style="">-<span style="font: 7pt 'Times New Roman';"> </span></span><span dir="rtl"><span style="" lang="AR-SA">نشاط للإنسان <span style=""> </span>- نشاط للإنسان <o:p></o:p></span></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 36pt 0pt 0cm; direction: rtl; text-indent: -18pt; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span style="">-<span style="font: 7pt 'Times New Roman';"> </span></span><span dir="rtl"><span style="" lang="AR-SA">إنتاج للجمال <span style=""> </span>- إنتاج للمعرفة للحقيقة </span></span><span dir="ltr" style=""><o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 36pt 0pt 0cm; direction: rtl; text-indent: -18pt; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span style="">-<span style="font: 7pt 'Times New Roman';"> </span></span><span dir="rtl"><span style="" lang="AR-SA">له تقنيات وقواعد <span style=""> </span>- يعتمد منهجا وتقنيات وأدوات .</span></span><span dir="ltr" style=""><o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 36pt 0pt 0cm; direction: rtl; text-indent: -18pt; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span style="">-<span style="font: 7pt 'Times New Roman';"> </span></span><span dir="rtl"><span style="" lang="AR-SA">لكن، لايمكن للإنسان أن ينتج <span style=""> </span>- يمكن للإنسان أن يكتسب الطريقة والمنهج</span></span><span dir="ltr" style=""><o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span dir="rtl"></span><span lang="AR-SA" style="font-family:'Simplified Arabic';"><span dir="rtl"></span><span style=""> </span>عملا فنيا بمجرد ما تكون له معرفة بفن ما .<span style=""> </span>العلمي وينتج عملا علميا .<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 36pt 0pt 0cm; direction: rtl; text-indent: -18pt; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span style="">-<span style="font: 7pt 'Times New Roman';"> </span></span><span dir="rtl"><span style="" lang="AR-SA">مثال : يمكن للإنسان أن يقضي سنوات </span></span><span dir="ltr" style=""><o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 18pt 0pt 0cm; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA" style="font-family:'Simplified Arabic';">في دراسته الرسم وتقنياته وأساليبه ولكن ذلك <o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 18pt 0pt 0cm; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA" style="font-family:'Simplified Arabic';">لن يجعل منه بالضرورة بيكاسوا.<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 36pt 0pt 0cm; direction: rtl; text-indent: -18pt; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span style="">-<span style="font: 7pt 'Times New Roman';"> </span></span><span dir="rtl"><span style="" lang="AR-SA">لذلك يقول كانط : "إن العمل الفني هو العمل الوحيد<o:p></o:p></span></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA" style="font-family:'Simplified Arabic';"><span style=""> </span>الذي لانملكه مهارة صنعه حتى ولو كانت معرفتنا به <o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA" style="font-family:'Simplified Arabic';"><span style=""> </span>معرفة تامة".<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA" style="font-family:'Simplified Arabic';"><span style=""> </span>الفـــن <span style=""> </span>الحرفـــة <o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 36pt 0pt 0cm; direction: rtl; text-indent: -18pt; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span style="">-<span style="font: 7pt 'Times New Roman';"> </span></span><span dir="rtl"><span style="" lang="AR-SA">نشاط حر <span style=""> </span>- نشاط ارتزاقي (يطلب منه الرزق والربح) <o:p></o:p></span></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 36pt 0pt 0cm; direction: rtl; text-indent: -18pt; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span style="">-<span style="font: 7pt 'Times New Roman';"> </span></span><span dir="rtl"><span style="" lang="AR-SA">متعة، لعب <span style=""> </span>- مشقة ، تعب </span></span><span dir="ltr" style=""><o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 36pt 0pt 0cm; direction: rtl; text-indent: -18pt; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span style="">-<span style="font: 7pt 'Times New Roman';"> </span></span><span dir="rtl"><span style="" lang="AR-SA">غياب القواعد<span style=""> </span><span style=""> </span>- إلزام ، الكراه. </span></span><span dir="ltr" style=""><o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 18pt 0pt 0cm; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA" style="font-family:'Simplified Arabic';"><o:p> </o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 36pt 0pt 0cm; direction: rtl; text-indent: -18pt; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span style="">-<span style="font: 7pt 'Times New Roman';"> </span></span><span dir="rtl"><span style="" lang="AR-SA">يمكننا انطلاقا من هذه المقارنات أن نخرج بتعريف للفن : <o:p></o:p></span></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 36pt 0pt 0cm; direction: rtl; text-indent: -18pt; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span style="">-<span style="font: 7pt 'Times New Roman';"> </span></span><span dir="rtl"><span style="" lang="AR-SA">للفن نشاط إنساني محض، وهو يتأسس على الوعي وعلى الحرية إن يخيب فيه كل إلزام وإكراه ويكون لعبا ومتعة.<span style=""> </span><o:p></o:p></span></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span dir="ltr" style="">II</span><span dir="rtl"></span><span lang="AR-SA" style="font-family:'Simplified Arabic';"><span dir="rtl"></span>- ماهي العلاقة بين الفن والطبيعة ؟ <o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 36pt 0pt 0cm; direction: rtl; text-indent: -18pt; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span style="">-<span style="font: 7pt 'Times New Roman';"> </span></span><span dir="rtl"><span style="" lang="AR-SA">العمل الفني إنتاج للجمال. يتحدث كذلك عن الجمال في الطبيعة. <o:p></o:p></span></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 36pt 0pt 0cm; direction: rtl; text-indent: -18pt; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span style="">-<span style="font: 7pt 'Times New Roman';"> </span></span><span dir="rtl"><span style="" lang="AR-SA">فماهي العلاقة بين الفن والطبيعة أو الجمال الفني والجمال الطبيعي ؟ </span></span><span dir="ltr" style=""><o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 36pt 0pt 0cm; direction: rtl; text-indent: -18pt; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span style="">-<span style="font: 7pt 'Times New Roman';"> </span></span><span dir="rtl"><span style="" lang="AR-SA">هل الفن تقليد ومحاكاة للطبيعة واما هو موجود في الواقع ؟ أم أنه يتجاوز ذلك ؟ </span></span><span dir="ltr" style=""><o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 36pt 0pt 0cm; direction: rtl; text-indent: -18pt; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span style="">-<span style="font: 7pt 'Times New Roman';"> </span></span><span dir="rtl"><span style="" lang="AR-SA">هل عمل الفنان هو النسخ وإعادة انتاج الطبيعة والواقع أم أنه يذهب إلى أنجد من ذلك .</span></span><span dir="ltr" style=""><o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 36pt 0pt 0cm; direction: rtl; text-indent: -18pt; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span style="">-<span style="font: 7pt 'Times New Roman';"> </span></span><span dir="rtl"><span style="" lang="AR-SA">هناك تصوران، التصور الأول يرى بأن الفن هو محاكاة للطبيعة والتصور الثاني يرى أن الفن ليس محاكاة للطبيعة .</span></span><span dir="ltr" style=""><o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 18pt 0pt 0cm; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span dir="rtl"></span><span lang="AR-SA" style="font-family:'Simplified Arabic';"><span dir="rtl"></span>1 التصور الأول : الفن محاكاة الطبيعة <o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 18pt 0pt 0cm; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA" style="font-family:'Simplified Arabic';">* أفلاطون </span><span dir="ltr" style="">Platon </span><span dir="rtl"></span><span lang="AR-SA" style="font-family:'Simplified Arabic';"><span dir="rtl"></span><span style=""> </span>(347- 427)<span style=""> </span>يعرف أفلاطون بنظرية المثل .<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 18pt 0pt 0cm; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA" style="font-family:'Simplified Arabic';">- المثل جمع مثال وهو نموذج الفكرة الماهية (النجار قبل صنع السرير يسبق ذلك الفكرة السرير شيء مادي متخير ذائل أما فكونه لأي مثاله فهي تابتة وخالدة) .<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 18pt 0pt 0cm; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA" style="font-family:'Simplified Arabic';">________________________________________________________________________<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 36pt 0pt 0cm; direction: rtl; text-indent: -18pt; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span style="">-<span style="font: 7pt 'Times New Roman';"> </span></span><span dir="rtl"><span style="" lang="AR-SA">المحاكاة : تقليد، استنساخ إعادة إنتاج اما هو موجود في الطبيعة وفي الواقع حسب نظرية المثل يقسم أفلاطون الوجود أو العالم إلى عالمين : <o:p></o:p></span></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 36pt 0pt 0cm; direction: rtl; text-indent: -18pt; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span style="">-<span style="font: 7pt 'Times New Roman';"> </span></span><span dir="rtl"><span style="" lang="AR-SA">العالم المحسوس (المادي) وهو هذا العالم الذي تنتهي إليه وتواجديه .<o:p></o:p></span></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 36pt 0pt 0cm; direction: rtl; text-indent: -18pt; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span style="">-<span style="font: 7pt 'Times New Roman';"> </span></span><span dir="rtl"><span style="" lang="AR-SA">العالم المعقول (اللامادي) وهو مفارق .</span></span><span dir="ltr" style=""><o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 36pt 0pt 0cm; direction: rtl; text-indent: -18pt; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span style="">-<span style="font: 7pt 'Times New Roman';"> </span></span><span dir="rtl"><span style="" lang="AR-SA">العالم الأول يضم ظل للعالم الثاني العالم المحسوس تملأ النسخ، وهو متغير وفاتن .</span></span><span dir="ltr" style=""><o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 36pt 0pt 0cm; direction: rtl; text-indent: -18pt; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span style="">-<span style="font: 7pt 'Times New Roman';"> </span></span><span dir="rtl"><span style="" lang="AR-SA">العالم المعقول يضم الأصل أي المثل وماهيات الأشياء وهو خالد وأزلي . </span></span><span dir="ltr" style=""><o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 36pt 0pt 0cm; direction: rtl; text-indent: -18pt; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span style="">-<span style="font: 7pt 'Times New Roman';"> </span></span><span dir="rtl"><span style="" lang="AR-SA">العالم المحسوس لاينطوي على الحقيقة بل النسخ والظلال فقط أما العالم المعقول فهو موطن الحقيقة. </span></span><span dir="ltr" style=""><o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 36pt 0pt 0cm; direction: rtl; text-indent: -18pt; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span style="">-<span style="font: 7pt 'Times New Roman';"> </span></span><span dir="rtl"><span style="" lang="AR-SA">نربط بالفن : - إن الفن بالنسبة لأفلاطون هو محاكاة لكن ماذا يحاكي الفنان ؟ </span></span><span dir="ltr" style=""><o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 36pt 0pt 0cm; direction: rtl; text-indent: -18pt; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span style="">-<span style="font: 7pt 'Times New Roman';"> </span></span><span dir="rtl"><span style="" lang="AR-SA">إن الفنان يحاكي ماهو موجود في هذا العالم المحسوس فهو إذا يحاكي النسخ فقط، فعمله هو في الدرجة الثالثة أو إنه بعيد عن الحقيقة بثلاث درجات : </span></span><span dir="ltr" style=""><o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 18pt 0pt 0cm; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA" style="font-family:'Simplified Arabic';">مثال : - نتحدث عن الجمال في العالم المحسوس فنقول وردة جميلة، إمرأة جميلة، فسيارة جميلة... لكن الجمال في العالم المحسوس هو مجرد نسخة باهثة كما أنه متغير وزائل، أما الجمال الحقيقي المطلق فهو فكرة الجمال أو مثال الجمال. <o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 18pt 0pt 0cm; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA" style="font-family:'Simplified Arabic';">إذا يمكن القول أن العمل الفني الحقيقي حسب أفلاطون لاينبغي أن يكون محاكاة للنسخ بل للماهيات والمثل . <o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 18pt 0pt 0cm; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA" style="font-family:'Simplified Arabic';">________________________________________________________________________<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 36pt 0pt 0cm; direction: rtl; text-indent: -18pt; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span style="">-<span style="font: 7pt 'Times New Roman';"> </span></span><span dir="rtl"><span style="" lang="AR-SA">الفلسفة تتوزع إلى ثلاث مباحث، مبحث يتعلق بالحق، ومبحث يتعلق بالخير، ومبحث يتعلق بالجميل (أي المعرفة، الأخلاق، الفن). <o:p></o:p></span></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 18pt 0pt 0cm; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA" style="font-family:'Simplified Arabic';">* أرسطو </span><span dir="ltr" style="">Aristote</span><span dir="rtl"></span><span lang="AR-SA" style="font-family:'Simplified Arabic';"><span dir="rtl"></span> ق.م (322- 384) <o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 18pt 0pt 0cm; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA" style="font-family:'Simplified Arabic';">تلميذ أفلاطون فلسفة موسوعية. واضح علم المنطق. <o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 36pt 0pt 0cm; direction: rtl; text-indent: -18pt; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span style="">-<span style="font: 7pt 'Times New Roman';"> </span></span><span dir="rtl"><span style="" lang="AR-SA">ترى كيف يتصور أرسطو العمل الفني يقول أرسطو "إن المحاكاة غريزة في الإنسان تظهر فيه منذ الطفولة والإنسان يختلف عن سائل الحيوان في كونه أكثر استعدادا للمحاكاة. وبالمحاكاة يكتسب معارفة الأولية والشاهد على هذا مايجري في الواقع : فالكائنات التي حينما تقتحمها العين حينما تراه في الطبيعة تلذ لها مشاهدتها مصورة..." .<o:p></o:p></span></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 36pt 0pt 0cm; direction: rtl; text-indent: -18pt; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span style="">-<span style="font: 7pt 'Times New Roman';"> </span></span><span dir="rtl"><span style="" lang="AR-SA">يؤكد أوسطو على أن المحاكاة غريزة في الإنسان بمعنى أنه الكائن الذي يكون لديه منذ ولادته استعدادا للمحاكاة. والعمل الفني حسب أوسطو هو محاكاة من طرف الفنان لما هو موجود قبلا في الطبيعة وفي الواقع، فالرسم مثلا هو محاكاة بالألوان لما هو موجود، والغناء محاكاة بالصوت، والشعر محاكاة بالإيقاع والوزن للأفعال البشرية التي تنقسم إلى دنيته ونبيلة أي الرذيلة والفضيلة .</span></span><span dir="ltr" style=""><o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 36pt 0pt 0cm; direction: rtl; text-indent: -18pt; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span style="">-<span style="font: 7pt 'Times New Roman';"> </span></span><span dir="rtl"><span style="" lang="AR-SA">لكن هذا التصور للفن يظل قابلا للنقد، فنحن نجد أعمالا قيمة عمل أشياء غير موجودة في الواقع (كمثال الإتجاه السريالي في الرسم) وهذا يدل على أن الفن. هو قدرة على خلق وإبداع عوالم أخرى. </span></span><span dir="ltr" style=""><o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 18pt 0pt 0cm; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA" style="font-family:'Simplified Arabic';">كذلك إذا جعلنا من الفن مجرد محاكاة واستنساخ لما هو موجود مسبقا، فأية قيمة ستكون له ؟ ألن يكون الفنان مجرد مستنسخ ومقلد ؟ أليس المطلوب من الفنان حمل رسالة إلى الإنسان وفتح آفاق جديدة أمامه . <o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 18pt 0pt 0cm; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA" style="font-family:'Simplified Arabic';">2 التصور الثاني : رفض نظرية المحاكمة . <o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 18pt 0pt 0cm; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA" style="font-family:'Simplified Arabic';">- كيف يتصور هيجل الفن في علاقته بالطبيعة ؟ هل يتبنى فكرة المحاكاة أم يرفضها ؟ <o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 18pt 0pt 0cm; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA" style="font-family:'Simplified Arabic';">الأطروحة : - ليس الفن محاكاة للطبيعة . <o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 18pt 0pt 0cm; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA" style="font-family:'Simplified Arabic';">الحجـج : - إن هيجل كفيلسوف لايكتفي برفض الأطروحة التي تقول الفن محاكاة بل يسعى إلى تفنيدها أي ابطالها بواسطة الحجج وهي الفن كمحاكاة عمل عبتي ورطائل من ورائه لأنه مجرد استنساخ. <o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 36pt 0pt 0cm; direction: rtl; text-indent: -18pt; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span style="">-<span style="font: 7pt 'Times New Roman';"> </span></span><span dir="rtl"><span style="" lang="AR-SA">الفن كمحاكاة مجرد لعبة باعثة على الغرور والإعجاب بالذات .<o:p></o:p></span></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 36pt 0pt 0cm; direction: rtl; text-indent: -18pt; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span style="">-<span style="font: 7pt 'Times New Roman';"> </span></span><span dir="rtl"><span style="" lang="AR-SA">الفن كمحاكاة لايهتم سوى بالشكل فقط . </span></span><span dir="ltr" style=""><o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 36pt 0pt 0cm; direction: rtl; text-indent: -18pt; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span style="">-<span style="font: 7pt 'Times New Roman';"> </span></span><span dir="rtl"><span style="" lang="AR-SA">الفن كمحاكاة لايقدم سوى الوهم والخداع . </span></span><span dir="ltr" style=""><o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 18pt 0pt 0cm; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span dir="rtl"></span><span lang="AR-SA" style="font-family:'Simplified Arabic';"><span dir="rtl"></span>* لكن إذا كان هيجل يرفض فكرة المحاكاة فما هو البديل الذي يقدمه ؟ <o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 18pt 0pt 0cm; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA" style="font-family:'Simplified Arabic';">الأطروحة النقيدة : - الفن تعبير عن الروح أو العقل وتجسيد للحقيقة. <o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 36pt 0pt 0cm; direction: rtl; text-indent: -18pt; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span style="">-<span style="font: 7pt 'Times New Roman';"> </span></span><span dir="rtl"><span style="" lang="AR-SA">إن هيجل يرفع العمل الفني إلى مرتبة العقل والحقيقة، فهو ليس مجرد تقليد واستنساخ للطبيعة . <o:p></o:p></span></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 18pt 0pt 0cm; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA" style="font-family:'Simplified Arabic';">ففي الحياة اليومية نتحدث عن العمال الطبيعي فنقول مثلا امرأة جميلة، سماء جميلة، لون جميل وشجرة جميلة . <o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 18pt 0pt 0cm; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA" style="font-family:'Simplified Arabic';">غير أن الجمال الطبيعي لايرقى إلى مستوى الجمال الفني . لأن هذا الأخير يرتبط بالروح أو العقل، والروح أو العقل أسمى من الطبيعة. <o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 18pt 0pt 0cm; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA" style="font-family:'Simplified Arabic';">________________________________________________________________________<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 36pt 0pt 0cm; direction: rtl; text-indent: -18pt; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span style="">-<span style="font: 7pt 'Times New Roman';"> </span></span><span dir="rtl"><span style="" lang="AR-SA">هيجل : فيلسوف ألماني فلسفة تعتبر من الخبر الفلسفات يعرف ب المنهج الجدلي أو دياليكتيك. من أهم مؤلفاته فينومينولوجيا الروح .<o:p></o:p></span></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA" style="font-family:'Simplified Arabic';"><o:p> </o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 36pt 0pt 0cm; direction: rtl; text-indent: -18pt; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span style="">-<span style="font: 7pt 'Times New Roman';"> </span></span><span dir="rtl"><span style="" lang="AR-SA">نستنتج مع هيجل أن الفن ليس مجرد استنساخ وتقليد ب هو أكثر من ذلك، إنه يعبر عن العقل ويجسد الحقيقة كمثال (إن الوسام يستخدم أشياء مادية من ألوان وأدوات لكي يعبر بها عن فكرة عن حقيقة) إنما ينبغي أن نراه في العمل الذي هو المضمون والعمق والمعنى والحقيقة. <o:p></o:p></span></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span dir="ltr" style="">III</span><span dir="rtl"></span><span lang="AR-SA" style="font-family:'Simplified Arabic';"><span dir="rtl"></span>- ماهو الحكم الجمالي، وما الذي يميزه عن غيره من الأحكام . <o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 36pt 0pt 0cm; direction: rtl; text-indent: -18pt; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span style="">-<span style="font: 7pt 'Times New Roman';"> </span></span><span dir="rtl"><span style="" lang="AR-SA">تقف مثلا أمام لوحة تختلف فينا أثرا فنقول : هذه اللوحة جميلة، هذه العبارة تسمى حكم </span></span><span dir="ltr" style="">Jugement</span><span dir="rtl"></span><span lang="AR-SA" style="font-family:'Simplified Arabic';"><span dir="rtl"></span> . <o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA" style="font-family:'Simplified Arabic';">* مامعنى الحكم ؟ <o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA" style="font-family:'Simplified Arabic';">- الحكم بشكل عام هو ربط وتركيب بين موضوع وخصائص (محمول) . إن الإنسان كائن يفكر ويصدر بالتالي أحكاما متعددة ومتنوعة حسب المجالات . <o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA" style="font-family:'Simplified Arabic';">أمثلة : - كل المعادن تتمدد بالحرارة : حكم معرفي يتأسس على العقل ومفاهيمه أي أنه خلاصة نشاطه عقلي وبحث ودراسة. <o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 36pt 0pt 0cm; direction: rtl; text-indent: -18pt; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span style="">-<span style="font: 7pt 'Times New Roman';"> </span></span><span dir="rtl"><span style="" lang="AR-SA">إن هذا السلوك غير لائق حكم أخلاقي يستند من المعايير والقيم الأخلاقية. <o:p></o:p></span></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 36pt 0pt 0cm; direction: rtl; text-indent: -18pt; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span style="">-<span style="font: 7pt 'Times New Roman';"> </span></span><span dir="rtl"><span style="" lang="AR-SA">هذه القصيدة رائعة : حكم جمالي مصدره الأثر الذي خلقته في القصيدة وأنا استمع إليها . </span></span><span dir="ltr" style=""><o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 36pt 0pt 0cm; direction: rtl; text-indent: -18pt; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span style="">-<span style="font: 7pt 'Times New Roman';"> </span></span><span dir="rtl"><span style="" lang="AR-SA">إن مجال الفن هو مجال خاص جدا لأنه يتعلق بالجميل والجمال، فكيف تميز الجميل عن غيره من المجالات بماذا يتميز الحكم الجمالي . </span></span><span dir="ltr" style=""><o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 18pt 0pt 0cm; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span dir="rtl"></span><span lang="AR-SA" style="font-family:'Simplified Arabic';"><span dir="rtl"></span>* كانط </span><span dir="ltr" style="">Kant</span><span dir="rtl"></span><span lang="AR-SA" style="font-family:'Simplified Arabic';"><span dir="rtl"></span> : يميز كانط بين الممتع والحسن والجميل. <o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 18pt 0pt 0cm; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA" style="font-family:'Simplified Arabic';"><span style=""> </span>الممتع <span style=""> </span><span style=""> </span>الحسن <span style=""> </span>الجميل <o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 36pt 0pt 0cm; direction: rtl; text-indent: -18pt; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span style="">-<span style="font: 7pt 'Times New Roman';"> </span></span><span dir="rtl"><span style="" lang="AR-SA">اشباع مشروط بالحساسية <span style=""> </span>- يتعلق بها تغيير وتقدر أنه <o:p></o:p></span></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 36pt 0pt 0cm; direction: rtl; text-indent: -18pt; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span style="">-<span style="font: 7pt 'Times New Roman';"> </span></span><span dir="rtl"><span style="" lang="AR-SA">لذة حسية (تتعلق بالحواس وبالجسد) <span style=""> </span><span style=""> </span>نافع للإنسان .</span></span><span dir="ltr" style=""><o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 36pt 0pt 0cm; direction: rtl; text-indent: -18pt; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span style="">-<span style="font: 7pt 'Times New Roman';"> </span></span><span dir="rtl"><span style="" lang="AR-SA">لذة آنية أي لحظية تزول وتنتهي <span style=""> </span>- العقل هو الذي يمارس هذا التقدير. </span></span><span dir="ltr" style=""><o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 18pt 0pt 0cm; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA" style="font-family:'Simplified Arabic';">بالحصول الاشباع. <o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 36pt 0pt 0cm; direction: rtl; text-indent: -18pt; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span style="">-<span style="font: 7pt 'Times New Roman';"> </span></span><span dir="rtl"><span style="" lang="AR-SA">مثال : لذة أكلة . <o:p></o:p></span></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 18pt 0pt 0cm; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA" style="font-family:'Simplified Arabic';">* هذا المجال يشرك فيه الانسان <o:p></o:p></span></span></p> <span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA" style="font-family:'Simplified Arabic';"><span style=""> </span>مع الحيوان . </span></span></div>الدروس التعليميةhttp://www.blogger.com/profile/12044159907656449680noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8744698442932071301.post-26713451562625418582010-05-07T17:48:00.000+01:002010-05-07T17:50:37.842+01:00مفهوم المجتمع<div dir="rtl" style="text-align: justify; font-weight: bold;"><div class="text_titre" align="center"><span style="font-size:130%;"> مفهوم المجتمع</span></div> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span dir="ltr">I</span><span dir="rtl"></span><span lang="AR-SA"><span dir="rtl"></span> ) مدخل إشكالي:<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">يمكن تحديد المجتمع بكونه تجمعا للأفراد مهيكلا بواسطة روابط تبعية متبادلة ويتطور وفق شيمات وبهذا المعنى يمكن الحديث عن مجتمعات حيوانية غير أن مفهوم المجتمع عموما قد استعمل باعتباره خاصا بالمجتمعات البشرية فهو يشير إلى هذا الكل الذي تندمج فيه حياة كل إنسان.<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">وذلك بمعية أنشغالاته ورغباته وأفعاله.<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">إن المجتمعات البشرية وعلى خلاف المجتمعات الحيوانية ذات دينامية وقدرة كبيرة على التغير والتطور والانتظام من خلال مؤسسات. لكن هذا التحديد لا تني( لا ينفك ، لا يفتأ) يحيل على كثير من المفارقات والتي تكشف أن المجتمع ليس واقعا معطي بل يتضمن بعد إشكاليا، نذكر من هذه المفارقات:<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">فرد# مجتمع، ثقافي # طبيعي<span style=""> </span>بشري# حيواني<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">سلطة# تحرر ، تعاقد# ضرورين حرية # قيد<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">مدني # فطري، اسنجام#تفكك، تأثير # تأثر<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">تجمع # تشتت، كون # فساد ، تفاهم #اختلاف<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">حقوق # واجبات، ثابت # متغير<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">انطلاقا من هذه المفارقات يمكن صياغة الإشكال التالي:<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">- على أي أساس ينشأ الاجتماع البشري، هل على أساس طبيعي ضروري؟ أو على أساس ثقافي تعاقدي؟<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">- كيف تتقوى علاقة الفرد بالمجتمع ؟ هل يسمح المجتمع بتحقق ذاتية الفرد أم سلبها ( يمحوها)؟<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">- وإذا كان المجتمع مؤسسة ينتظم من خلال قواعد ومعايير فكيف يمارس سلطته؟ وما مصدر مشروعية هذه السلطة؟ وما أنماطها؟<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span dir="ltr">II</span><span dir="rtl"></span><span lang="AR-SA"><span dir="rtl"></span>) في نشأة المجتمع:<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">هدف المحور: أن نتعرف على أساس نشأة المجتمع البشري.<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">سؤاله الإشكالي: على أي أساس يقوم الاجتماع البشري؟ هل على أساس طبيعي ضروري أم ثقافي تعاقدي؟<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">1) في الأساس الطبيعي للمجتمع: ( نموذج أرسطو)<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">بخصوص الأساس الطبيعي لنشأة المجتمع دافع أرسطو عن الأطروحة القائلة بأن الإنسان مدني بطبعه ، أي أن للإنسان قابلية فطرية للاجتماع، فالمجتمع من حيث هو تجمع للناس ضمن جماعة سياسية منظمة بقوانين إنما يندرج ضمن منطق طبيعي حيث يحصل التنامي انطلاقا من الخلية الأسرية من حيث هي اتحاد جنسين مختلفين من أجل الحفاظ على النوع البشري فالقرية باعتبارها اتحادا للعديد من الأسر أو البيوت وأخيرا المدينة بكونها تجمعا للقرى حول مركز إداري مشترك، فإن سيرورة التمركز تتم في شكل نمو عضوي ( طبيعي ) مما يجعل المجتمع شيئا طبيعيا. والواقع أن غاية هذه التجمعات وتحصيل سعادة العيش ضمن الجماعة وتحقيق الاكتفاء الذاتي. إن القول بأن الإنسان حيوان اجتماعي، إنما يبرز أن كمال الإنسان لا يتحصل سوى ضمن الجماعة وبذلك يستجيب المجتمع لحاجة أولية، وميل أساسي لدى الإنسان، فيظهر أن اجتماعية الإنسان هي من الأساس استعداد طبيعي. في السياق ذاته يؤكد ابن خلدون أن الاجتماع البشري أو العمران هو أمر ضروري، من حيث إن الإنسان يكون في حاجة إلى التعاون مع أبناء جنسه من أجل تحصيل الغذاء والدفاع عن النفس، بيد أنه يعتبر ضرورة الاجتماع تجسيدا لإرادة إلاهية في إعمار الأرض واستخلاف الإنسان فيها وهذا ما يمكن اعتباره أساسا لاهوتيا اجتماعيا، لكن إذا كان المجتمع ذا أساس طبيعي، فكيف نفسر تلك التوترات والصراعات الناجمة عن تجمع الناس ، ألا يبدو ذلك متناقضا؟ ومن تم ألا يبرز ذلك إن كان وجود أساس آخر للاجتماع البشري؟<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA"><o:p> </o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">2)في الأساس التعاقدي للمجتمع ( نموذج طوماس هوبز)<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA"><o:p> </o:p></span></span></p> <table class="MsoTableGrid" dir="rtl" style="border: medium none; border-collapse: collapse; text-align: left; margin-left: 0px; margin-right: 0px;" border="1" cellpadding="0" cellspacing="0"> <tbody> <tr style=""> <td style="border: 1pt solid windowtext; padding: 0cm 5.4pt; width: 153.5pt; background-color: transparent;" valign="top" width="205"> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">حالة الطبيعة<o:p></o:p></span></span></p></td> <td style="padding: 0cm 5.4pt; border-width: 1pt medium 1pt 1pt; border-style: solid none solid solid; border-color: windowtext rgb(224, 223, 227) windowtext windowtext; width: 153.55pt; background-color: transparent;" valign="top" width="205"> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">مبرر فيه الانتقال<o:p></o:p></span></span></p></td> <td style="padding: 0cm 5.4pt; border-width: 1pt medium 1pt 1pt; border-style: solid none solid solid; border-color: windowtext rgb(224, 223, 227) windowtext windowtext; width: 153.55pt; background-color: transparent;" valign="top" width="205"> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">حالة المجتمع<o:p></o:p></span></span></p></td></tr> <tr style=""> <td style="padding: 0cm 5.4pt; border-width: medium 1pt 1pt; border-style: none solid solid; border-color: rgb(224, 223, 227) windowtext windowtext; width: 153.5pt; background-color: transparent;" valign="top" width="205"> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">- حالة حرب مزرية للكل ضد الكل<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">- سيادة الحق الطبيعي الذي ينتج لكل شخص <o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">أن يفعل ما يشاء لحفظ بقائه<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">- الأهواء الطبيعية المتمثلة في الهيمنة والخوف الدائم من الموت<o:p></o:p></span></span></p></td> <td style="padding: 0cm 5.4pt; border-width: medium medium 1pt 1pt; border-style: none none solid solid; border-color: rgb(224, 223, 227) rgb(224, 223, 227) windowtext windowtext; width: 153.55pt; background-color: transparent;" valign="top" width="205"> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">المبرر: التخصل من حالة الخوف الدائم من الموت.<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">الكيفية: تنازل لكل شخص عن سلطته وقواه الخاصة لصالح شخص أو مجلس يتولى في ضمان الأمن والسلام <o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">- غياب المصالح المادية<o:p></o:p></span></span></p></td> <td style="padding: 0cm 5.4pt; border-width: medium medium 1pt 1pt; border-style: none none solid solid; border-color: rgb(224, 223, 227) rgb(224, 223, 227) windowtext windowtext; width: 153.55pt; background-color: transparent;" valign="top" width="205"> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">إنشاء مؤسسة اصطناعية تتمثل في الدولة.<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">- تنظم العلاقات بين الأفراد وفق قواعد أو قوانين وحفظ المصالح.<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed; text-align: right;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA"><o:p> </o:p></span></span></p></td></tr></tbody></table> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA"><o:p> </o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA"><o:p> </o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">نستطيع أن نتبين مع هوبز التأكيد على الطابع الاصطناعي للمجتمعات وذلك باللجوء إلى أسس أخرى تتمثل في الميكانزمات الطبيعية للأهواء البشرية ( نقصد الرغبة، الكبرياء، الخوف من الموت) هذه التي تفضي إلى حرب مستمرة لا تدع ولا تضر.<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">فما هو أولي بالنسبة للطبيعة ليس هو المجتمعات بل نزعة الإثباتات الفردية للقوة، والتي لا يمكنها إلا أن تتعارض وتتصادم فيما بينها وهذا هو السبب في أن لعبة الأهواء الطبيعة إلى التدمير الذاتي للنوع، إذا لم يلجأ الإنسان " لحفظ ذاته" إلى مؤسسة اصطناعية هي الدولة باعتبارها جهازا أعلى ( للإكراهات) الضمنة للأمن والسلام بين الناس في إطار مجتمعات منظمة <o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA"><o:p> </o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">تركيب:<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">مهما كان هناك تعارض بين الأساس الطبيعي والثقافي للاجتماع البشري فإن من شأن هذين الأساسين أن يتكامل على اعتبار أن الإنسان محكوما بالاستعداد أو قابلية فطرية للاجتماع لكن ذلك قد لا يكون كافيا لتحقيق مجتمع منسجم مما يفرض التعاقد حول قواعد وقوانين تحصن المجتمع وتضمن أمنا وسلامة وأفراده لكن كيف تتقوم العلاقة بين الفرد والمجتمع؟<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA"><o:p> </o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span dir="ltr">III</span><span dir="rtl"></span><span lang="AR-SA"><span dir="rtl"></span> ) عي علاقة المجتمع والفرد: تحليل نص ص 50 ل إلياس<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">هدف المحور : أن نتعرف على طبيعة العلاقة بين الفرد والمجتمع<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">سؤاله الإشكالي: كيف تتقوم علاقة المجتمع والفرد؟ هل يسمح المجتمع بتحقق ذاتية الفرد و؟؟؟؟؟؟أم يسلبها؟<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">صاحب النص: هو عالم ألماني معاصر سوسيولوجي ( 1887-1990)<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">إشكال النص: كيف تتحدد علاقة الفرد والمجتمع ؟ وهل يمكن للمجتمع أن يوجد بدون أفراد والعكس؟<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">أطروحته: إن علاقة المجتمع بالأفراد هي علاقة جذلية تلازمية.<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">العناصر الحجاجية: - يستعرض صاحب النص السجال ( الجدال) </span><span dir="ltr">Polénique</span><span dir="rtl"></span><span lang="AR-SA"><span dir="rtl"></span> القائم بين من يقول بأسبقية ومرجعية المجتمع ومن بقول بالعكس ، أي بين من يؤكد عل فعالية الفرد ومن يؤكد على إشراط المجتمع.<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">- إقراره بعلاقة التأثير والتأثر الحاصلة بين الفرد والمجتمع مشبها الفرد بقطعة نقدية منطبعة وفي الوقت نفسه آلة طابعة.<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">- تأكيده على علاقة التشارك المتبادل بين الفرد والمجتمع لأنهما ليسا جوهرين متمايزين قائمين بنفسيهما.<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA"><o:p> </o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">استنتاج:<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">نستطيع أن نتبين مع نوربرت إلياس العرقة الجدلية التنازلية بين الفرد والمجتمع لأن وجود أحدهما يقتضي وجود الآخر إذا كان المجتمع يمارس مفعوله على الفرد ويشرط تكوين شخصيته فإن هذا لا يعني أن الفرد مجرد موضوع سلمي. يقتصر فقط على تقبل إشراطات وحتميات الوجود المجتمعي، بل إنه ما يفتئ ينبثق داخل المجتمع ويثبت فعاليته حتى إذا كان الفرد بمثابة القطعة النقدية التي ينطبع عليها المجتمع فإن الفرد يكون في الوقت نفسه بمثابة الآلة الطابعة مما يثبت علاقة التأثير والتأثر القائمة بينه وبين المجتمع.<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">لكن إذا كان المجتمع يفعل في القرد ويؤثر فيه فعلى أي نحو يتم ذلك ووفق أي آلية.<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">الحاصل وما فيه أن المجتمع يمارس تأثيرا ملحوظا على أفراده من خلال التنشئة الاجتماعية </span><span dir="ltr">socialisation</span><span dir="rtl"></span><span lang="AR-SA"><span dir="rtl"></span> باعتبارها عملية تكوينية تدريجية يستدخل من خلالهما الفرد جملة من أنماط التفكير والسلوك والإحساس المكونة للشخصية الأساسية </span><span dir="ltr">la personnalité de base</span><span dir="rtl"></span><span lang="AR-SA"><span dir="rtl"></span> لمجتمع إنها القناة الأساسية التي يتم من خلالها نقل الثقافة من جيل إلى جيل. إلا أن هذا لا يعني أن التنشئة الاجتماعية بمثابة برمجة ثقافية يكون فيها الفرد مجرد موضوع سلبي يكتفي بتلقي مؤثرات مجتمعية بل إنه ذو نشاط وفعالية ووعي بالذات، الأمر الذي قد يمكنه من تحويل وتطوير مكتسباته، والتأثير بها على محيطه المجتمعي، ولأن كانت التنشئة الاجتماعية مراحل أساسية تتمثل في مرحلتين الرضاعة والطفولة وتلك التي تستمر إلى البلوغ فإن هذا لا يعني أن التنشئة الاجتماعية هي عملية محدودة . بل إنها مفتوحة وتستمر مدى حياة الفرد.<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">هكذا يتبين أن علاقة الفرد بالمجتمع هي علاقة تأثير وتأثر بحيث أنه إذا كان المجتمع يمارس مفعوله في تكوين شخصية الفرد فإن ذلك لا يعني سلب فعالية الفرد الذي من شأنه أن يكون فاعلا وليس مجرد عضو منفعل.<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">من هنا إذا كان للمجتمع مفعول وسلطة فكيف يمارس هذه السلطة؟ وما نتائجها؟ وأنماطها؟<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA"><o:p> </o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span dir="ltr">IV</span><span dir="rtl"></span><span lang="AR-SA"><span dir="rtl"></span> في السلطة والمجتمع:<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">هدف المحور: أن نتعرف على المجتمع باعتباره سلطة معطي وعلى نتائجها وأنماطها؟<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">سؤاله الإشكالي: كيف يمارس المجتمع سلطته؟ وما مفعولاتها ؟ ومن أين تستمد مشروعيتها؟ وما أنماطها؟<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA"><o:p> </o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">استثمار نص :<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">يؤكد أليكس دوطوكفيل على وجود سلطة اجتماعية تختلف عن نمط السلطة السياسية متمثلة في الاستبداد والاضطهاد الذي كان سائدا في القديم، ويعتبر أن تلك السلطة المجتمعية هي أشد قوة من حيث إنها تعمل على تنميط الأفراد وجعلهم حشودا متشابهة منعزلة ومتساوية، ولا يفكر سوى في الاستمتاع إنها السلطة التي تجعل الأفراد منشغلا فقط بذواتهم وحصر دائرة الاهتمام والتواصل لديهم في الأسرة والأصدقاء باعتبارهم يمثلون كل النوع البشري وهذا ما يسميه دوطوكفيل بالنزعة الفردية الناتجة عن سيادة النظام الديمقراطي وإذا كانت تلك السلطة الإيجابية ليست سلطة اجتماعية أو بطريكية ففي أكثرمن ذلك تجعل الأفراد في حالة قور دائمة حيث ينحصر العالم لديهم في رغبة الاستمتاع وتحقيق السعادة.<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">استنتاج :<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">- هذه السلطة التي ينعتها دوطفيل بالجبارة لا يمكن إلا أن تقوم على سند يبرر مشروحيتها في المجتمع، وبذلك فما هي مصادر مشروعية هذه السلطة؟ <o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">- في سياق الإجابة عن هذا السؤال يقر عالم الاجتماع الألماني ماكس فييبر بوجود نوع من السلطة ذات الطابع السياسي والتي تمارس في المجتمعات الحديثة الديمقراطية من خلال مؤسسة الدولة هاته التي يخولها المجتمع <o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">- حق احتكار العنف المادي وممارسة بيد أن هذا العنف يستمد مشروعيته انطلاقا من 3 أسس أو مسوغات التي يحددها فيبرا أولا فيما يسميه بالسلطة التقليدية التي تعكس نفوذ أو سلطة العادات والتقاليد والأعراف ثم السلطة الكارزمية المتعلقة بمزايا وقدرات يشخص ملهم ومتميز ثم ما يسميه السلطة الشرعية العقلانية التي تقوم على تشريعات وقوانين التي تتحدد على أساسها الحقوق والقوانين تنظيم العلاقات بين الأفراد والمؤسسات لكن شريطة أن تكون هذه القوانين موضوعية على أساس تعاقدي.<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA"><o:p> </o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">المفاهيم:<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">تنشئة اجتماعية:</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"><span dir="ltr"></span> SOCIALISATION</span><span dir="rtl"></span><span lang="AR-SA"><span dir="rtl"></span> عملية تكوينية بواسطتها يتعلم أو يستنتج الفرد أنماط التفكير والسلوك والإحساس وكل العناصر الثقافية والاجتماعية السادة في مجتمعه إنها القناة التي تم من خلالها تنتقل الثقافة من جيل إلى آخر.<o:p></o:p></span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin: 0cm 0cm 0pt; direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">الثقافة: يعرفها بأنها ذلك الكل المركب الذي يشمل المعارف والمعتقدات والفن والأخلاق والقوانين والتقاليد وكل الأعراف والعادات المكتسبة من طرف الإنسان باعتباره عضوا في المجتمع.<o:p></o:p></span></span></p> <span style="font-size:130%;"><span lang="AR-SA">الدولة: هي مجموع المؤسسات السياسية والقضائية والعسكرية والإدارية والاقتصادية التي تنظم المجتمع في مجال ترابي معطي.</span></span></div>الدروس التعليميةhttp://www.blogger.com/profile/12044159907656449680noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8744698442932071301.post-6220407108945478602010-05-07T16:55:00.006+01:002010-05-07T17:54:51.426+01:00مفهوم التقنية والعلم<div dir="rtl" style="text-align: justify; font-weight: bold;"><span style="font-size:130%;"><br /></span><div style="text-align: right;"><span style="font-size:130%;">I ) مدخل إشكالي:</span><br /></div><span style="font-size:130%;"><br />يحيل لفظ علم بنحو العموم على المعرفة ، لكنه قد يعني أيضا المهارة التقنية ( فنقول عن الفرح مثلا آنة يملك علما<br /><br />بالزراعة).<br /><br />بيد أن هذا المعنى الذي يجمع بين العلم كمعرفة ومهارة قد يحمل تعارضا لم يكن ليقبله مفهوم العلم.<br /><br />فقد كان يعني عند الإغريق المعرفة التي تكون في الوقت نفسه شريفة ( سامية) ، وكونية ( تتعارض مع الآراء الخاصة) ، ونظرية ( تختلف مع المهارات العلمية ) وبذلك كانت الفلسفة في العلم الأسمى، هكذا إذا كان العلم مرتبطا بما هو نظري فإن من شأن التقنية أن تتعلق بما هو عملي، ولعل ذلك ما دفع PALANDE إلى تعريف التقنية بأنها ( مجموعة من العمليات والإجراءات المحددة تحديدا دقيقا ، والقابلة للنقل والتحويل والرامية إلى تحقيق بعض النتائج التي تعتبر نافعة).<br /><br />- إلا أنه، والرغم مما يمكن تصوره من تمايز بين العلم والتقنية، فالمؤكد هو وجود علاقة بينهما والتي يمكن النظر إليها من خلال ثلاثة مشاكل أساسية:<br /><br />1- مشكل تاريخي: ويتعلق بالتساؤل عما إذا كانت التقنية ناتجة عن اعلم والتفكير النظري أو أنها على العكس من ذلك متقدمة عليه، بهذا الصدد يكاد يجمع الجميع على أن الإنسان قد أمكنه الفعل قبل الفكر، وهذا ما يفسر التنمية عند الإنسان البدائي.<br /><br />2- مشكل فلسفي: متعلق بطبيعة كل من المفهومين فيكون التساؤل عما إذا كان لهما استقلال عن بعضهما البعض. في هذا السياق إذا نطرح مدى إمكانية وجود ماهية خاصة بالعلم وأخرى بالتقنية.<br /><br />مشكل أخلاقي: وهو مشكل حديث العهد ويرتبط بالمسؤولية على استعمال التقنيات هذا الاستعمال الذي يمكن أن يكون جيدا وإيجابيا عندما تسعة التقنية إلى تطوير مصير الناس ورفاهيتهم وأملهم في الحياة لكن يمكن للتقنية أيضا أن تسهم في تصنيع القنابل المدمرة بدلا من المساهمة في علاج السرطان أو إنتاج المراكز الكهربائية.<br /><br />يتضح إذا أن العلاقة بين العلم والتقنية هي علاقة معقدة تنضاف إلى البعد الإشكالي للمفهومين ذاتيهما مما يبرز طرح الإشكالية التالية:<br /><br />كيف يمكن تحديد مفهوم التقنية؟ ما علاقتها بالعلم؟ وما آثار التقدم العلمي التقني على وجود الإنسان ومصيره؟<br /><br />II ) في مفهوم التقنية:<br /><br />هدف المحور: أن تتعرف على مفهوم التقنية<br /><br />سؤاله الإشكالي: كيف تتحدد التقنية؟ وبأي معنى يمكن اعتباره ظاهرة خاصة بالإنسان؟<br /><br />صاحب النص: ازفالد شبنغلر ( 1830-1836) هو فيلسوف ألماني عرف بمذهبه المتشائم حول تاريخ الغرب من مؤلفاته le declin de l’accidont والإنسان والتقنية:.<br /><br />إشكاله: كيف يمكن تحديد مفهوم التقنية ؟ إلى أي حد تتمايز دلالتها الإنسانية كما نجده عند الحيوان؟<br /><br />أطروحته: إن التقنية سلوك مهتم وهادف وليست أشياء وموضوعات.<br /><br />العناصر الحجاجية:<br /><br />- نفي صاحب النص ربط مفهوم التقنية بصناعة الأدوات والآلات أو بالعصر الآلي، وليعمل أيضا على توسيع مفهوم التقنية لتشمل الحيوان إلى جانب الإنسان.<br /><br />- تشديده على ربط التقنية بالنفس أو الروح كشرط يسمح للكائن بالاستقلال على الطبيعة ويسمح له أيضا بالتواجد في وضعية صراع ليتبع خطه ما، هذه التي تكون خطة حيوية فطرية بالنسبة للحيوان وخطة الحياة تقتضي التأمل وإلا ؟؟؟؟؟وهذا هو ....مقارنته بين التقنية عند الإنسان وعند الحيوان.<br /><br />- تأكيد على أن التقنية إنها ترتبط بسلوك أو بفعل التفكير الذي يخطط ويضع الغايات ولست ترتبط بالأشكال والأشياء أو الموضوعات، مقدما لمثال الحرب التي تعتمد على التخطيط والاسترامجية أكثر من اعتماده على اختراع الآلات والأسلحة.<br /><br />- تقديمه لمثال وسائل النقل ليبرز كيف أن الوسائل التقنية إنها إلى الأفكار وليس إلى الأشكال.<br /><br />استنتاج<br /><br />- نستطيع أن تتبين مع الفيلسوف الألماني شينغلر إقراره بأن تحديد مفهوم التقنية لا يرتبط بالأدوات أو الآلات أو حتى العصر الآلي فهي بالأساس فعل للتفكير وسلوك مهتم يخطط ويضع الاستراتيجيات لتحقيق غايات محددة لذلك حتى حينما بوسع مفهوم التقنية ليشمل الحيوان أيضا ، فهو يقدم تخطيط أساسا يكمن في أن التقنية عند الإنسان في خطة للحياة تقتضي التأمل والاستباق لتنظيم وجود الإنسان فيحين أنها خطة حيوية غريزية لدى الحيوان. هكذا يفضل شبنغلر بين مفهوم التقنية وموضوعاتها ( الوسائل التقنية)<br /></span></div>الدروس التعليميةhttp://www.blogger.com/profile/12044159907656449680noreply@blogger.com0